Bài thơ Viên đá Thời gian
CHUYỆN ĐỜI PHAN CHÍ THẮNG
Cụ là Người cẩn trọng sâu sắc minh thận cần (*)
Thủy vốn mạch sông nước có nguồn.
Chính Trung tiền hậu đổi nhau luôn.
Nụ cười Nghê Việt luôn đầy đặn.
Mai với Bồ Đề ẩn sau lưng.
Tóc nhuốm bạch kim phơi nắng hửng
Da pha hồng ngọc trãi mưa nhuần.
Hoa Người Hoa Đất vui thầy bạn.
Phước Đức mừng ai thắng tuổi trăm.
Hoàng Kim
Tôi xin phép anh Phan Chí Thắng chép ảnh và bài thơ “Màu thời gian”; lưu ảnh hai cụ thân sinh của anh và bài thơ của Cụ Ông viết cho Cụ Bà thuở xưa. Ngắm ảnh hai Cụ, linh cảm tôi nhớ lời Bác Hồ lưu tại đầu sách “Bông sen vàng” mà nhà văn Sơn Tùng đã chọn làm đề dẫn :”Từng giọt nước nhỏ thấm vào lòng đất chảy về một hướng mới thành suối thành sông. Biết bao nhiêu giọt nước nhỏ hợp lại mới thành biển cả. Một pho tượng hay một lâu đài cũng phải có cái nền đất vững chắc mới đứng vững được. Nhưng người ta dễ nhìn thấy pho tượng và lâu đài mà không chú ý đến cái nền. Như thế là chỉ thấy cái ngọn mà quên mất cái gốc”. (Hồ Chí Minh tuyển tập, tập 2, trang 480). Tôi cũng xin phép anh chép thêm bài ĐỪNG MONG NHỮNG GÌ KHÔNG THỂ CÓ Ở NGƯỜI KHÁC trên FB của anh tôi chọn lưu vào tại cuối bài này, coi như đó là ‘hồn cốt văn chương của anh’. Ở đó, ẩn chứa những lời biết ơn thẳm sâu của chính lòng mình: “Giúp người qua khốn khó Ai ngờ giúp chính mình. Gieo nhân lành quả tốt Đạo lý thật phân minh”. (Thiền sư VIÊN MINH Những vần kệ tỉnh thức đã viết những lời tỉnh thức ấy). Anh Phan Chí Thắng có văn chương nhiều bài tôi yêu thích, tài tình, hợp tâm trạng, hoàn cảnh của tôi lúc đọc, có sự chứng ngô suy niệm riêng tôi lúc ấy của mỗi ghi chép.. Anh Phan Chí Thắng ba lần từ Hà Nội về thăm chúng tôi tại Trảng Bom Đồng Nai nơi vùng quê. Trong đó, có một lần hai anh em chúng tôi đã đi xe đò tìm về thăm những người bạn ở góc khuất Đức Linh. Tôi chép lại dưới đây “Bài thơ viên đá thời gian” và nối vần thơ anh Phan Chí Thắng: Hình như gặp lại mới hương / Ngựa già máng cỏ nhớ đường cỏ hoa / Ta tìm gặp bạn đường xa/ Tưởng là thăm bạn hóa ra thăm mình/ Đêm dài xòe một bình minh / Hoa Người Hoa Đất Ân tình Sớm Thu. Văn chương Ngọc cho đời. Tôi tin anh Thắng lưu lại được những điều tâm đắc. Dưới đây là đôi điều lắng đọng https://hoangkimlong.wordpress.com/category/bai-tho-vien-da-thoi-gian/
1
MÀU THỜI GIAN
Phan Chí Thắng
Em thấy không, màu thời gian
Phủ cũ kỹ lên những gì xưa cũ
Tường bong tróc và tóc anh loang lổ
Thanh xuân lùi xa rất xa
Em có nghe trong bao la
Hàng thông reo tiếng cười con trẻ
Và trong gió, nhè nhẹ thôi, nhè nhẹ
Có mùi sim đang chín nồng nàn
Màu sim tím là màu thời gian
Sông Hương chở ngàn năm ra biển
Nửa thế kỷ anh với em bầu bạn
Ta cùng ngọt đắng chia đôi
Màu thời gian là màu của trời
Màu của nhân gian là màu của đá
Màu của chúng mình là màu ruộng mạ
Xanh như không có thời gian *
* Xanh như không có thời gian
XE ÔM ƯU TÚ
Lão Hâm chở đồng chí Hâm phu nhân đến nhà hàng nơi các bạn cơ quan cũ của bà ấy hẹn nhau nhân dịp gì đó. Chú bảo vệ của nhà hàng lịch sự hướng dẫn bác để xe sang bên kia đường. Lão Hâm cười cảm ơn, nói tôi chỉ là xe ôm. Chú bảo vệ nhận ra ông bà già:
– A, bác chở bác gái đến mấy lần rồi. Bác quả là ông xe ôm ưu tú!
Lão Hâm vui lòng nhận danh hiệu cao quý đó, không hề hổ thẹn.
Đồng chí bà xã không biết đi xe máy. Không biết là vì lão Hâm không cho đi, lấy cớ bà thục nữ mảnh mai, đi xe máy phân khối lớn ra đường nguy hiểm lắm. Đi làm gần nhà thì bà đi xe đạp hoặc đi bộ. Đi đâu xa, bất kỳ đâu, và đi làm ca đêm là lão đưa đón nghiêm chỉnh. Mấy ông bảo vệ của VTV quen mặt, gặp hôm mưa to còn mời lão vào phòng thường trực trú mưa, cho uống trà.
Về hưu mấy chục năm rồi mà đi đâu một bước bà cũng chỉ đi xe ôm do lão Hâm điều khiển.
Chả dám nhận danh hiệu xe ôm nhân dân vì ông xe ôm nào mà chả chở nhân dân. Lão xin nhận là xe ôm ưu tú thôi.
Nói nhỏ: Bà ấy không chơi Facebook nên không đọc được tút này. Nếu biết mai bà ấy không cho chở nữa thì gay, không làm xe ôm là lão phải trả danh hiệu xe ôm ưu tú?
2
VĨNH BIỆT NHỮNG BÀI THƠ CỦA CHA
Phan Chí Thắng
Cha tôi hơn mẹ tôi 7 tuổi. Khi mẹ tôi là cô gái 17 tuổi khuê các thì cha tôi đã hết học đi làm. Mẹ đẹp và đoan trang, cha thương trộm nhớ thầm mà không có cách nào tiệm cận.
Ông thuê trọ gần trường mẹ học với hy vọng có được cơ hội làm quen người trong mộng. Thật tiếc là ông vừa dọn đến thì bà ngoại tôi không cho mẹ tôi đi học tiếp nữa, nói con gái học thế đủ rồi.
Đó là câu chuyện 80 năm trước. Cha tôi làm nhiều bài thơ tình đăng báo hoặc nhờ người chuyển tới mẹ tôi. Giọng thơ của những năm đầu thập niên 40 thế kỷ trước.
Ông không bao giờ nhắc đến những bài thơ “tiểu tư sản lãng mạn” đó của mình, hơn thế còn không muốn tôi theo nghiệp thi ca. Không biết điều gì làm ông thất vọng về thơ đến vậy. Một lần tôi nghe ông tâm sự với nhà thơ Thanh Tịnh: “Tui không “tài” được như Tố Hữu, không “tình” bằng Xuân Diệu…”
Vì thế con cháu không biết các bài thơ tình của ông.
Bất ngờ là mẹ tôi thì không quên bài nào, bà không ghi lại mà thuộc nằm lòng từng chữ.
Cách đây vài tháng, nghĩa là vài tháng trước khi mẹ mất, sức khỏe mẹ giảm dần tuy đầu óc vẫn minh mẫn, bà đọc cho cháu nội nghe bài thơ ông viết tặng bà 80 năm trước:
“Ta dọn đồ đi lòng để lại,
Cô đơn đâu nữa cũng cô đơn,
Bơ vơ ta dọn qua đời khác,
Sách xếp vào rương với tủi hờn,
Ta kẻ thất tình đi kiếm trọ,
Sầu ơi hãy đến có đôi ta,
Đến đây vừa gặp hoàng hôn xuống,
Chạnh nhớ sầu tư nhớ bóng tà,
Em đến cho ta hết một mình,
Có nhau chốn trọ hết mông mênh
Ra đi không tiễn về không đón,
Đời nặng tư lường kiếp thủy tinh.”
Cha tôi không muốn con cháu biết những bài thơ tình ông viết giai đoạn chưa theo cách mạng, mẹ tôi thì muốn giữ riêng cho mình những bài thơ đó.
Nay mẹ tôi đã ở nơi chín suối, mang theo những bài thơ của cha.
Ảnh chụp năm 1995. Năm đó cha 79 tuổi:
Anh Phan Chí Thắng báo tin buồn Mẹ mất :
TIN BUỒN
Kính thưa bà con bạn bè trong nước và hải ngoại!
Cụ bà Tôn Nữ Lệ Minh – cụ, bà, mẹ chúng tôi đã tạ thế sáng nay 18/7/2022 tức 20 tháng Sáu năm Nhân Dần, hưởng thọ 99 tuổi. Tang lễ cử hành từ 7 giờ đến 8 giờ ngày 21/7/2022 tức 23 tháng Sáu Nhâm Dần tại nhà tang lễ 125 Phùng Hưng Hà Nội.
Trưởng nam Phan Chí Thắng xin kính báo!…
KÍNH THƯA HƯƠNG LINH MẸ!
Thế là Mẹ đã trút hơi thở cuối cùng. Nỗi đau thương con cháu chắt của Mẹ luôn mong lùi xa thật xa rồi cũng đã đến.
Mẹ từ giã thế giới này trở về nơi từ đó Mẹ đến, sinh ra chúng con, nuôi dạy chúng con nên người. Qua gần một trăm năm vất vả gian lao, gần một thế kỷ chiến tranh và nghèo đói liên miên, một giai đoạn dài đau thương mỗi gia đình của cả dân tộc ta đều bất hạnh theo những cách khác nhau, Mẹ đã vượt qua tất cả, can đảm trong từng phút giây đời thường.
Bỏ lại tà áo dài trắng bên dòng Hương thơ mộng, cô nữ sinh Tôn Nữ ngày nào theo chồng đi kháng chiến chống Pháp, vững tin đất nước sẽ giành được độc lập. Vì thế Mẹ đặt tên con là Thắng vào đúng lúc mặt trận Thừa Thiên Huế vỡ, quân ta phải rút lên chiến khu.
Hoà bình lập lại, nạn đói, cải cách ruộng đất, nhà ta vô vàn khó khăn. Mẹ sinh em con, đặt tên là Quyết, thể hiện ý chí vượt qua gian khổ, son sắt một niềm tin vào ngày mai tươi sáng.
Cả đời Mẹ là thương yêu. Nghề Y chọn Mẹ vì biết Mẹ là từ mẫu. Mẹ chữa bệnh cho bà con gần xa, xóm giềng, không nề hà khuya sớm.
Mấy ai như Mẹ đã chăm sóc thuốc thang cho em dâu con hơn 20 năm bạo bệnh. Mẹ nói kiếp này Mẹ được Phật thử thách giao cho một việc bất thường là mẹ chồng chăm lo con dâu đau ốm.
Mẹ không có tiền của vàng bạc nhưng Mẹ giàu sang. Mẹ giàu hai con mắt – cặp mắt luôn tinh anh sáng suốt. Mẹ sang hai bàn tay – hai bàn tay từng dệt vải nhuộm nâu kiếm sống, hai bàn tay châm cứu bệnh nhân, hai bàn tay Mẹ dẫn dắt chúng con đi suốt cuộc đời.
Mẹ hạnh phúc, thứ hạnh phúc được dâng hiến trao cho. Mẹ hạnh phúc vì được mọi người quý mến, con cháu kính yêu. Mẹ hạnh phúc vì Mẹ an nhiên, thanh thản và nhân hậu.
Chúng con sẽ không khóc để hương linh Mẹ mau siêu thoát. Ông bà ngoại con, cha con, dì cậu con cùng các vị tiên linh đang dang tay đón Mẹ đến bên toà sen của Đức Quán Thế Âm Bồ Tát.
Nếu có kiếp sau Mẹ quay lại thế giới này, xin Mẹ cho chúng con theo. Chúng con lại được làm con cháu chắt của Mẹ một lần nữa. Lần này chúng con sẽ khôn hơn, biết cách làm Mẹ vui lòng và an lạc hơn.
– Nam Mô A Di Đà Phật!
– Nam Mô A Di Đà Phật!
– Nam Mô A Di Đà Phật!
— với Ba Baloxanh và Quyết Chí Phan
Tâm hương bông hồng trắng
Bạch Ngọc kính viếng Người
“Buông bỏ là tu cho cái tâm mình mỗi ngày một sáng hơn“. “Càng về già bà càng quên chuyện những người từng đối xử không tốt với bà nhưng rất hay nhắc đến những ai từng giúp đỡ, dang tay bao bọc bà vào lúc khó khăn.” “Ta buông bỏ những gì không có lợi cho ta và cho xã hội, ta bỏ những suy nghĩ tiêu cực xấu xa nhỏ nhen thấp hèn NHƯNG tiếp tục nhiều hơn nữa những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp“.(Phan Chí Thắng nhớ việc Mẹ làm) https://hoangkimlong.wordpress.com/category/bai-tho-vien-da-thoi-gian/
3
Anh Phan Chi Thắng ngày 4 tháng 8 năm 2020 viết· TÔN NỮ MẸ TÔI Nếu họ tên người nam có hai chữ Tôn Thất, người nữ có Tôn Nữ thì những người này có quan hệ huyết thống với các chúa Nguyễn, họ gốc là Nguyễn Phúc mà người ta kỵ huý nên gọi chệch đi là Nguyễn Phước tộc. Quan hệ như thế nào, gần xa cấp độ mấy thì còn phải xét nhưng chắc chắn trong huyết quản họ có dòng máu chúa Nguyễn.Tôn Thất (chữ Hán: 尊室) (chữ 尊 vốn đọc là Tông, nhưng do kỵ tên huý vua Thiệu Trị nên đổi là Tôn) là họ được vua Minh Mạng đặt cho con cháu của các chúa Nguyễn từ ngài Nguyễn Hoàng đến ngài Nguyễn Phúc Thuần, mỗi chúa là hệ tổ của một hệ. Hệ bao gồm chúa và các anh em trai của chúa, hậu duệ của các hệ là hậu duệ của các anh em trai của chúa. Có tất cả 9 hệ nhưng có hai hệ là hệ 4 và hệ 6 không con nên không lưu truyền được. Họ Tôn Thất bà con xa với dòng Đế hệ, dòng làm Hoàng đế của Đại Nam, tính ra kể từ vua Gia Long. Không phải tất cả Tôn Thất, Tôn Nữ đều nổi tiếng hoặc làm to, đời trước nổi tiếng có các cụ Tôn Thất Thuyết, Tôn Thất Thiệp, đời nay có Nguyễn Minh Vĩ (Tôn Thất Vĩ), phó Chủ tịch Quốc hội, Tôn Thất Tùng giáo sư bác sĩ, Tôn Nữ Thị Ninh nhà ngoại giao, Phó giáo sư Tương Lai (Nguyễn Phước Tương hay Tôn Thất Tương) nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, Tôn Thất Lập nhạc sĩ. Chế độ VNCH có một số trí thức, tướng lãnh là Tôn Thất.Tôi biết nhiều tôn thất tôn nữ sống và lao động như mọi người dân bình thường. Nét đặc biệt ngoại hình của họ là khuôn mặt dài, thông minh và nghiêm cẩn. Một cái gì đó quý tộc cho dù có rơi vào hoàn cảnh chân lấm tay bùn.Tôi biết hai người phụ nữ tên là Tôn Nữ Lệ Minh. Người thứ nhất là vợ nhà thơ Lưu Trọng Lư tôi chỉ biết sơ. Người thứ hai tôi biết rất kỹ vì người đó là mẹ tôi.Ông ngoại tôi Tôn Thất nên mẹ tôi Tôn Nữ. Mẹ sớm mồ côi cha, lớn lên trong vòng tay của đại gia đình bên ngoại (cụ ngoại tôi làm quan nhà Nguyễn), được hưởng sự giáo dục nề nếp gia giáo.Lớn lên lấy chồng, theo chồng ra Bắc, chịu mọi gian khổ thiếu thốn, Mẹ đã vượt qua tất cả cho chúng tôi có ngày hôm nay. Chúng tôi thừa hưởng ở Mẹ cái nhìn thẳng và tinh thần quý tộc theo nghĩa đẹp nhất của nó là luôn cố gắng làm người tử tế.Viết thêm:Họ “Công Tằng Tôn Nữ” được dùng cho các cháu gái bên nhà họ nội của các đời vua Nguyễn xuất phát từ thời Minh Mạng. Vua Minh Mạng (Tên húy: Nguyễn Phúc Đảm) đã định ra một chính hệ từ đời vua Gia Long trở về sau theo nguyên tắc sau: con cháu các chúa Nguyễn thì được xếp vào hệ Tôn Thất cho nam và Tôn Nữ dành cho nữ.Còn sự khác nhau giữa Tôn Nữ và Công Tằng Tôn Nữ là ở chỗ cách đặt tên theo thế hệ các con gái, cháu gái :Công Chúa : chị em vua Minh Mạng.Công Nữ : con của vua.Công Tôn Nữ : cháu của vua.Công Tằng Tôn Nữ : chắt của vua.Công Huyền Tôn Nữ : chít của vua.Huyền Tôn Nữ : dùng chung cho thế hệ này trở về sau .Nhưng cũng theo một số tài liệu thì Tôn Nữ được sử dụng chung cho thế hệ thứ 2 trở đi với ý nghĩa là chỉ cháu gái.Tôn Nữ Mẹ Tôi và tôi, Huế năm 1948:
Họ “Công Tằng Tôn Nữ” được dùng cho các cháu gái bên nhà họ nội của các đời vua Nguyễn xuất phát từ thời Minh Mạng. Vua Minh Mạng (Tên húy: Nguyễn Phúc Đảm) đã định ra một chính hệ từ đời vua Gia Long trở về sau theo nguyên tắc sau: con cháu các chúa Nguyễn thì được xếp vào hệ Tôn Thất cho nam và Tôn Nữ dành cho nữ.Còn sự khác nhau giữa Tôn Nữ và Công Tằng Tôn Nữ là ở chỗ cách đặt tên theo thế hệ các con gái, cháu gái :Công Chúa : chị em vua Minh Mạng.Công Nữ : con của vua.Công Tôn Nữ : cháu của vua.Công Tằng Tôn Nữ : chắt của vua.Công Huyền Tôn Nữ : chít của vua.Huyền Tôn Nữ : dùng chung cho thế hệ này trở về sau .Nhưng cũng theo một số tài liệu thì Tôn Nữ được sử dụng chung cho thế hệ thứ 2 trở đi với ý nghĩa là chỉ cháu gái.”
Anh Phan Chí Thắng có “Chuyện dài chưa đặt tên” kể về người Cô ruột :
” Cô mất bốn năm rồi, yên nghỉ trong phần mộ anh em Tuân đã chuẩn bị từ trước, xây lăng trên đồi, cạnh lăng ông bà nội và lăng cha Tuân.
Con cháu, họ hàng đều ở xa, không ai tiếp quản căn nhà cổ và khu vườn rộng, Tuân bàn với những người có quyền thừa kế theo pháp luật hiến căn nhà và khu vườn đó cho chùa.
Không phải Tuân không tiếc ngôi nhà tuổi thơ của mình, tính ra cũng là một tài sản lớn. Nhưng hãy để nơi ấy thành một ngôi chùa bởi chắc chắn giờ này cô đã ở bên Phật”. (1)
Anh Phan Chí Thắng kể với chúng tôi:
“Trong số hơn mười đứa cháu, đứa gọi bằng o (cô), đứa gọi bằng dì, có lẽ cô thương Tuân nhất. Không hẳn vì Tuân là đích tôn, không hẳn vì mấy đứa gọi cô bằng dì ở thành phố khác, ít gặp cô.
Cô thương Tuân vì cô thương cha anh nhất, thương người anh trai bỏ nhà đi kháng chiến chống Pháp rồi mang đứa con mới 5-6 tuổi ra Bắc, nơi ăn không đủ no, mặc không đủ ấm, “bảy tên Việt Cộng đu không gãy một cành đu đủ”.
Hôm Tuân cùng mẹ lên chiến khu rồi theo đường dây vượt rừng ra Bắc, cô ngồi nắm cơm cho vào mo nang. Không biết cô lỡ tay cho nhiều muối mè (muối vừng) hay nước mắt cô thầm nhỏ vào cơm mà Tuân ăn thấy mặn.
Cô tiễn cháu đi để rồi đêm đêm bí mật áp cái đài transito vào tai nghe đài Hà Nội với hy vọng may ra có chút tin tức gì về anh chị và cháu.
Năm 66 Tuân được đi Liên xô học đại học. Không biết đường dây nào đã báo tin cho cô, cô làm thịt con gà thắp hương cúng các cụ rồi mời hai ông bà dùng bữa. Ông hỏi có chuyện gì, cô nói thằng Tuân vừa đi Liên xô học 6 năm rồi.
Ông nhắm mắt, chắp tay niệm A Di Đà Phật, bà nội và cô ôm nhau khóc. Mâm cơm vẫn còn nguyên.
Hai mươi hai năm sau kể từ lúc lon ton chạy theo mẹ trốn lên chiến khu, đầu tháng 5 năm 75, Tuân tìm về làng thăm bà nội và cô. Ông nội mất đã lâu, hai bà con dựa vào nhau mà sống.
Các bà cô Tuân ai cũng đẹp và lấy chồng xa. Riêng cô không lấy chồng, ở lại phụng dưỡng cha mẹ.
Năm 75 cô còn khỏe, còn hái trái cây trong vườn mang ra chợ bán lấy tiền mua gạo, mắm muối.
Năm 85 là đỉnh điểm của nghèo khổ khó khăn. Cô mua ớt về đăm (giã) làm ớt bột gửi ra Hà Nội cho cháu. Ớt đựng trong lọ nhựa đen nguyên dùng đựng xà phòng kem. Cô già mắt kém súc lọ không kỹ, ớt toàn mùi xà phòng. Tuân đành đổ nguyên cân ớt bột xuống cống, xót xa công sức người cô già.
Một năm đôi ba lần Tuân về quê thăm bà và cô, từ khi bà nội mất cô sống một mình trong căn nhà cổ. Một mình trong khuôn vườn khá rộng kể cả tính theo tiêu chuẩn ở Huế.
Trẻ con hái trộm trái cây, bắt trộm chó. Cô không còn sức chăm bón mấy cây thanh trà (bưởi), khế, ổi, mãn cầu từng nuôi sống bà và cô. Vườn xác xơ như chính cô vậy.
Mỗi lần về quê Tuân đều dành dụm ít nhiều tiền đưa cô mua gạo.
Vậy mà cô chẳng tiêu đồng nào. Lần sửa mái ngói bị dột, thợ phát hiện có gói nilon bọc mấy chục triệu giấu dưới mái, Tuân vừa giận vừa thương cô. Không chịu ăn uống tẩm bổ, tiền để lại cho ai?
Người đàn bà không chồng không con về già khổ đủ đường. Không ai chăm sóc, không có ai để nhờ cậy đã đành, cơ thể chưa một lần “thay máu” nhiều bệnh hơn người thường.
Có lần Tuân về thấy tóc cô bù xù, móng tay dài cong queo, anh gọi thợ làm đầu vào gội đầu cắt móng tay cho cô.
Chấy nhiều quá, đen kịt cả mặt nước chậu thau đồng. Tuân cố không khóc.
Vậy mà cô cũng sống tới 95 tuổi. Cô sống được lâu thế chắc là nhờ muốn sống để trông coi ngôi nhà các cụ để lại và thay mặt tất cả con cháu ở xa và rất xa chăm lo việc hương khói các ngày giỗ chạp. Đã nhiều lần Tuân muốn đón cô ra Hà nội sống với gia đình Tuân để tiện chăm sóc cô nhưng cô không chịu. Cô không thể rời nơi cô đã gắn bó cả cuộc đời.
Khi cảm thấy mình quá yếu, không còn sống được bao lâu, cô dắt Tuân vào buồng, tay run run mở mấy lần khoá cái tủ gỗ xộc xệch có khi còn nhiều tuổi hơn cô:
– Đây là số tiền cô dành dụm cả đời, bây giờ cho cháu.
Nhìn đám giấy bạc cũ kỹ buộc chun làm thành nhiều gói bọc kỹ trong tờ giấy bao xi măng, Tuân không thể cầm lòng. Những tờ tiền Bảo Đại, tiền Việt Nam Cộng hoà, rồi tiền Giải phóng và các đợt tiền cụ Hồ, anh không biết nói sao. Tất cả đã không còn bao nhiêu giá trị.
Đặc biệt là xâu tiền đồng có lỗ vuông ở giữa. Chẳng để làm gì.
Người đàn bà không có công ăn việc làm, không có lương hưu, bao nhiêu năm tằn tiện để cho cháu số tiền khá lớn nay chỉ có thể coi là kỷ niệm.
Cô mất bốn năm rồi, yên nghỉ trong phần mộ anh em Tuân đã chuẩn bị từ trước, xây lăng trên đồi, cạnh lăng ông bà nội và lăng cha Tuân.
Con cháu, họ hàng đều ở xa, không ai tiếp quản căn nhà cổ và khu vườn rộng, Tuân bàn với những người có quyền thừa kế theo pháp luật hiến căn nhà và khu vườn đó cho chùa.
Không phải Tuân không tiếc ngôi nhà tuổi thơ của mình, tính ra cũng là một tài sản lớn. Nhưng hãy để nơi ấy thành một ngôi chùa bởi chắc chắn giờ này cô đã ở bên Phật.
(Viết trong ngày giỗ cô)
NGƯỜI EM CON CÔ RUỘT
Phan Chí Thắng
(Viết 30/4/2018)
Xét quan hệ bà con, An với Tuân rất gần. Mẹ hắn là em ruột cha anh. Nhưng khi anh sinh ra ở Huế thì hắn, con đầu của cô, đã năm sáu tuổi và sống bên nội của hắn ở thành phố khác, lớn lên anh em không biết mặt nhau, chỉ nghe cha mẹ nói rằng cô có mấy đứa con, trong đó có hắn.
Rồi anh theo cha mẹ ra Bắc. Đất nước chia làm hai miền, anh em hoàn toàn không biết gì về nhau.
Tháng 5 năm 1975, là một cán bộ nghiên cứu sau nhiều năm đằng đẵng học ở Liên xô, Tuân vào Nam công tác, ghé Nha Trang Thành thăm bà cô và mấy người em con cô – tất cả anh chưa hề gặp mặt. Cô nhận ra anh ngay, “cháu giống cha quá!”.
Mấy ngày đó anh không gặp An, vì hắn ở Sài gòn, có thể còn trốn hoặc đã ra trình diện. Cô và mấy em không nhắc đến hắn, mà anh cũng không hỏi.
Mãi sau này mới biết, hắn với cặp lon thiếu tá nhảy dù mũ đỏ phải đi cải tạo 7 năm, sau đó định cư ở Mỹ diện HO.
Hai anh em càng không có điều kiện gặp nhau. Thư từ cũng không.
Năm 2009 Tuân sang Mỹ chơi. Cô anh cùng các con, dâu rể và cháu đều đã định cư ở Cali. Tuân hẹn trước ngày đến thăm. Cô nói sẽ gọi các em tập trung đông đủ chào anh.
Với những người em khác Tuân đều đã gặp ở Việt Nam nên nói chuyện khá thoải mái. Riêng với An anh hơi rụt rè một chút. Hắn nhiều tuổi hơn nhưng lại là vai em. Thoạt nhìn thấy hắn anh đoán đây là người con đầu của cô. Anh tiến lại, chủ động bắt tay và nói bằng tiếng Anh “Rất vui gặp You!”
Tiếng Anh chỉ có You và Me, rất tiện trong trường hợp này.
Nghĩ cũng lạ, anh em cô cậu ruột mà già rồi mới gặp nhau. Hai anh em hai chiến tuyến, nay ngồi với nhau trên đất Mỹ.
Hắn tỏ ra kính cẩn với ông anh, một phần do lễ giáo, phần khác là kiểu dân võ biền thường tự ti trước những người có mác trí thức.
Hai anh em nói chuyện như cần phải nói. Nghĩa là không nói một cái gì cụ thể. Vì thế câu chuyện tự nhiên, không gò bó, tuy An có vẻ hơi kiệm lời.
Ăn cơm xong, cả nhà chụp hình kỷ niệm. Hắn tiến đến gần Tuân xin phép ra sân bay. Hắn phải bay 7 tiếng về bờ Đông để mai sớm có mặt ở sở làm việc.
Vậy là hắn đã mất từng ấy tiếng bay sang Cali chỉ để gặp ông anh.
Tuân nhìn thẳng vào hắn. Anh nhận ra cặp mắt và vầng trán hắn giống anh. Một nốt ruồi phía dưới đuôi mắt cũng giống như của anh. Hình như hắn cũng nhận ra những nét giống nhau giữa hai người.
Tuân nắm chặt tay hắn:
– Mừng nhất là chúng ta đã không gặp nhau trên chiến trường. Chúc chú khoẻ và hy vọng lần sau gặp lại sẽ có nhiều thời gian trò chuyện hơn.
– Cảm ơn anh. Chúc anh đi chơi vui!
Hắn rời đi, dáng người đàn ông an phận sau nhiều giông tố cuộc đời, không ai có thể đoán đó từng là viên thiếu tá chỉ huy nhảy dù.
Đêm đã khuya, chỉ còn hai cô cháu ngồi với nhau. Tuân ngắm cô. Vẫn cái trán ấy, đôi mắt ấy. Cô đã tám mấy rồi, linh cảm mách bảo đây là lần cuối cùng anh gặp cô. Xa xôi quá, khi cô nằm xuống anh không thể bay sang kịp.
Hình như cô cũng có cảm nghĩ như thế.
– Thằng An giống cháu hơn mấy đứa kia.
– Cháu cũng thấy vậy.
– Cả nhà mỗi mình nó giống bên ngoại.
Cô muốn kể cháu nghe một chuyện. Chuyện này thằng An chỉ kể cho cô nghe, từ năm 1971, tụi em nó cũng không được biết.
Năm đó nó chỉ huy đơn vị nhảy dù vào căn cứ nơi cơ quan lãnh đạo Việt Cộng tỉnh đóng. Nhiệm vụ của nó là bắt các cán bộ chủ chốt rồi phá hủy căn cứ. Nó đứng một chỗ, luôn miệng hò hét xua cấp dưới toả ra xăm tìm hầm bí mật.
– Chiến tranh mà cô, chuyện đó cũng bình thường. Tuân bình luận.
– Không bình thường đâu cháu, hãy nghe cô kể nốt.
Đơn vị nó hoàn thành nhiệm vụ. Đêm hôm đó nó về qua nhà và kể với cô là cả ngày con đứng trên miệng hầm của cậu để lính không đụng đến chỗ đó.
Là hầm của ba cháu đó. Tài liệu thám báo chỉ đích xác căn hầm của ba cháu. Thằng An biết và đã bảo vệ cậu.
Tuân lặng người, ngồi một lúc lâu mới hỏi:
– Thế ba cháu có biết em An cứu ổng không?
– Không, làm sao ông biết được?
– Thời gian đi học tập cải tạo nó có khai chi tiết này không?
– Không. Khai ra ai tin?
Tuân lại ngồi yên lặng. Phía xa, ngoài xa lộ, những chiếc xe hơi lao vút trong đêm.
Giờ này An bay đến đâu rồi, trên bầu trời nước Mỹ?
Số phận không cho hai anh em được gần nhau, được hiểu nhau hơn. Nhưng giờ Tuân đã hiểu. Số phận mỗi gia đình, mỗi dòng tộc nằm chung trong số phận éo le của đất nước. Anh em trong một nhà thành kẻ thù của nhau.
Song mối liên hệ thiêng liêng máu mủ không bao giờ gián đoạn. Chúng ta còn đến ngày nay, sau hơn ngàn năm chinh chiến, là nhờ chúng ta biết thương nhau hơn là giỏi chém giết?
Cha anh mất đã lâu rồi, An ạ. Ông không thể cảm ơn đứa cháu đã cứu mạng mình. Anh cũng sẽ không nói lời cảm ơn. Hiểu là một cách cảm ơn chân thành nhất!
ĐỪNG MONG NHỮNG GÌ KHÔNG THỂ CÓ Ở NGƯỜI KHÁC
Phan Chí Thắng
Thứ Hai, 6 tháng 5, 2024 lúc 15:58
Lần đó tôi bay từ Huế đi Tp. HCM. Máy bay bị delay khá lâu, thời đó chưa có điện thoại hay iPad để vào mạng giết thời gian, tôi ngồi quan sát đám hành khách trong phòng đợi. Mỗi người một vẻ, đa số là nóng ruột hơi chút cáu kỉnh. Không gì chán hơn cảnh chờ đợi, lâu lâu lại nghe trên loa: “Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam xin lỗi quý khách…”
Tôi mở tập tài liệu được phát trước cho cuộc hội thảo ngày hôm sau ở Tp. HCM ra đọc thì nghe một giọng Huế nam trung ấm nhẹ:
⁃ Thưa, đây có ai ngồi chưa ạ?
Trước mặt tôi là một ông thầy chùa, nhìn trang phục biết ngay là người tu hành, chỉ không biết là sư cấp bậc nào. Tôi đứng dậy, lễ phép mời thầy ngồi vào chỗ trống bên cạnh. Vị sư cảm ơn, nụ cười nhẹ nhõm của người Huế.
Tôi tiếp tục đọc mớ tài liệu. Ông thầy chùa khoan thai lấy từ trong túi vải ra cuốn sách, ngồi đọc chăm chú. Tôi vô cùng ngạc nhiên thấy bìa sách ghi “principes fondamentaux de la mécanique quantique”. Tôi không rành tiếng Pháp nhưng có học hai học kỳ môn Cơ học lượng tử nên hiểu cuốn sách của ông thầy viết về Cơ học lượng tử. Vô cùng ngạc nhiên, tôi thốt lên thưa thầy thầy đọc cả loại sách này ạ. Ông cười hơi bẽn lẽn:
⁃ Tìm hiểu thế giới vi mô và thế giới vĩ mô đều rất thú vị.
Vì phép lịch sự, tôi không tỏ ra có đôi chút kiến thức về vật lý hiện đại, tiếp tục đọc tài liệu và để cho ông ta tiếp tục với cuốn sách của mình.
Chúng tôi không trò chuyện gì cho đến khi loa thông báo chuyến bay của chúng tôi sẽ cất cánh sau 30 phút nữa. Mọi người đổ xô về phía cửa ra máy bay theo thói quen cố hữu của người Việt Nam. Tôi với nhà sư chậm rãi ra đứng cuối hàng, lúc đó tôi mới phát hiện ông ta đi cà nhắc.
Sân bay Phú Bài là sân bay nhỏ, hành khách đi bộ ra máy bay. Tôi định giúp dìu ông đi nhưng ông xua tay cảm ơn, nói tôi tự đi được.
Người ta nói có duyên thì gặp, chàng trai ngồi cạnh nhà sư xin đổi chỗ cho tôi để được ngồi cạnh bạn gái. Thế là tôi được ngồi cạnh nhà sư, trò chuyện hơn một giờ bay.
Không cắt nghĩa được vì sao tôi lại dùng giọng Huế nói chuyện với ông, có thể vì giọng ông ấm áp, nhỏ nhẹ nhưng nội lực như mọi người Huế trí thức. Ông không xưng thầy và tôi cũng không xưng con với ông, bởi chúng tôi không gặp nhau ở chùa mà chỉ là những người đồng hành một chuyến bay.
Ông gầy, chắc thua tôi dăm tuổi. Mùa hè mà ông vẫn đi giày. Đoán được thắc mắc của tôi, ông cười nói chân trái là chân giả.
Rồi ông kể về cuộc đời, về cái chân giả của ông. Có lẽ ông tìm thấy ở tôi một người biết nghe chuyện.
⁃ Năm 1973 tôi mười tám tuổi, bị bắt lính. Anh biết rồi đó, đang đi ngoài đường bị bắt đưa lên xe chở thẳng lên trại huấn luyện thế là thành lính thôi. Năm đó anh ở đâu?
⁃ Năm đó tôi ở Hà Nội, học xong ra đi làm rồi.
⁃ Tôi tưởng anh người Huế?
⁃ Dạ tôi người Huế, theo cha mẹ ra Bắc, cha mẹ tôi theo Cụ Hồ mà.
⁃ Sau khoá luyện binh tôi bị điều về một đơn vị ở phía Tây Thừa Thiên. Nhà ai có tiền chạy thì không phải ra vùng chiến sự, nhà tôi nghèo đành chịu. Năm 1973 ký Hiệp định hoà bình Pari, không còn những trận đánh lớn nhưng xung đột lẻ tẻ thì vẫn còn. Năm 1974 tiểu đội tôi đang đi trong rừng thì đụng phải nhóm quân Bắc Việt. Nghe tiếng AK tôi bắn lung tung rồi trúng đạn ngất đi.
Không biết tôi ngất bao lâu, khi tỉnh lại thấy mình nằm trên đám lá, một bàn chân không còn nữa. Anh bộ đội Bắc Việt đang ngồi cạnh tôi, mở bi đông nước cho tôi uống từng ngụm một:
⁃ Tao đã buộc chặt chân mày để cầm máu, đã băng bó sơ rồi. Tao bị thương ở vai nên không cõng mày được, mày chịu khó để tao dìu đi tìm chỗ nào có người để nhờ họ giúp.
Tôi không nhớ chúng tôi đi bao lâu, hai người đi ba chân cùng với khúc cây anh chặt làm nạng cho tôi. Trời Phật phù hộ, chúng tôi cùng ngất lịm trước cổng ngôi chùa nhỏ, đúng hơn là cái am với duy nhất một vị sư già.
Vị sư già lần lượt đưa chúng tôi vào am, nấu nước lá cây rừng rửa vết thương, thay băng cho chúng tôi. Nhờ sư ông cứu chữa, một tuần sau anh Quang – anh bộ đội Bắc Việt xin phép chia tay tìm về đơn vị. Còn tôi ở lại với một chân không có bàn chân. Sư phụ đã cứu sống tôi và người đã nhận tôi về với Phật.
⁃ Thế là thầy ở lại chùa tu luôn.
⁃ Đó là cái duyên. Tôi không bị thương thì không gặp được sư phụ. Ngài là bậc trí thức, vì bất hợp tác với Ngô Đình Diệm mà bỏ lên núi tu. Ngài thương tôi lắm. Năm 1977 ngài xin cho tôi qua Ấn Độ học, sau tám năm tôi nhận bằng tiến sĩ Phật học. Về nước có nhiều nơi cho tôi đến nhưng tôi về ngôi chùa cũ, phụng dưỡng sư phụ cho đến khi Ngài viên tịch.
⁃ Và thầy vẫn ở đó cho đến nay?
⁃ Dạ đúng, đó là nơi lý tưởng cho việc tu hành.
Theo thói quen của người hay đi họp tôi hỏi lần này thầy vô Sài Gòn là có việc của Giáo hội? Thầy cười:
⁃ Thỉnh thoảng tôi cũng có đi việc của Giáo hội nhưng lần này thì không. Lần này tôi đi đám cưới con của người anh.
⁃ Thầy còn người anh ngoài đời.
⁃ Hơn cả anh ruột nữa. Đó là anh Quang, người dìu tôi đi trong rừng năm 1974 đó. Anh Quang là sinh viên khoa Lý trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, năm 1973 nhập ngũ vô Nam chiến đấu. Sau năm 1975 anh về học tiếp Đại học rồi đi Liên Xô nghiên cứu sinh, sau sang Pháp làm luận án tiến sĩ. Các sách vật lý tôi có là nhờ anh Quang tặng.
⁃ Vậy là hai anh em đã tìm được nhau sau chiến tranh.
⁃ Anh Quang tìm chứ tôi biết đâu mà tìm. Khoảng năm 1990 anh Quang ở Pháp về, mò tìm lại ngôi chùa năm xưa đã cưu mang anh. Anh biếu sư phụ bao gạo ngon, cả thùng sữa và mấy hộp sâm Triều Tiên. Sư phụ mừng lắm, ôm hai anh em chúng tôi khóc: “Đời ta đi tu thế là thành công, ta có hai đứa con đều là tiến sĩ”.
Tôi hiểu ý của sư phụ là tu ở chùa hay tu trong đời sống cũng đều là tu, miễn sao anh có tu dưỡng.
Anh Quang hiện là cán bộ giảng dạy ở Tp. HCM. Hè vừa rồi anh cho thằng con trai, cái thằng ngày mai làm đám cưới đó, về ở với tôi một tháng, nói nhờ chú dạy nó làm người giúp anh. Coi như nó đi tu một tháng. Tức cười là ba nó nhờ ông thầy chùa dạy con cách làm chồng, làm người.
Tôi cười theo ông sư, tranh thủ nhận một bài học luôn:
⁃ Thưa, thầy có thể cho tôi biết bài học đó không?
⁃ Nói thì dài lắm mà tóm gọn lại là để có hạnh phúc ta ĐỪNG ĐÒI HỎI NHỮNG GÌ KHÔNG THỂ CÓ Ở NGƯỜI KHÁC.
Đã mấy chục năm trôi qua, tôi thấy lời vị thầy chùa quá đúng. Càng ngẫm nghĩ càng thấy đúng. Sẽ viết riêng điều đó ở một bài khác.
Hôm nay chỉ nói chuyện đạo và đời. Thực ra, tuy hai mà vẫn là một.
ĐỌC PHAN CHÍ THẮNG NHỚ NGUYỄN KHẢI
Hoàng Kim
Đọc “Ông chánh Sở” của anh Phan Chi Thắng lại Thương nhớ Nguyễn Khải với cái Tùy bút cuối cùng “Đi tìm cái tôi đã mất”. Xin chép lại và so sánh vài trích đoạn.:Văn chương ngọc cho đời Bóng hạc chốn xa xôi Sự thật tốt hơn ngàn lời nói Sự chậm rãi minh triết Văn thông tất chính luận Chậm rãi học cô đọng Giản dị văn là người Lời ngắn mà gợi nhiều Nói ít nhưng ngân vang https://hoangkimlong.wordpress.com/category/chuyen-doi-phan-chi-thang/
Nguyễn Khải (đoạn 1): “Tôi về một xã, xã cho tôi ở nhà một anh bưu tá, lúc rảnh rỗi hỏi chuyện gì anh cũng bảo không biết. Ở xã ba ngày, đảng uỷ, uỷ ban không ai tiếp cả. Có một buổi tối có một anh chàng to béo đến chơi với gia đình, cả vợ lẫn chồng nhà chủ ăn nói thưa gửi, bộ điệu khúm núm. Anh ta ngồi ưỡn người trên ghế tựa, hai chân xoạc rộng, hai bàn tay đặt lên bụng, nói hỏi trống không, thỉnh thoảng đưa mắt nhìn tôi nhưng không hỏi gì, chào cũng không, mắt nhìn cứ lừ lừ, mà hắn chỉ đáng tuổi con tuổi cháu. Tôi cứ nghĩ tay này hẳn là dân buôn bán ở tỉnh có họ hàng gì với anh chủ nhà, tạt qua chốc lát rồi đi. Nhưng anh bưu tá lại bảo đó là ông chủ tịch xã.
Lại một ngạc nhiên nữa ! Mấy ngày sau lại về một xã thuộc phía Bắc tỉnh. Cách đây đã ba chục năm tôi đã đi đi về về xã đó khoảng một năm để viết về một anh chủ tịch xã chưa tới ba mươi tuổi trong cái thời có cao trào lập hợp tác xã nông nghiệp. Ngồi chơi ở phố huyện kề liền xã bất ngờ lại gặp người quen cũ của mấy chục năm trước. Hiện giờ ông ấy đã ngoài sáu chục tuổi, có cửa hiệu chụp ảnh ở ngay phố, to béo, rềnh ràng, chuyện gì cũng biết, lại biết cách thuật lại về mọi cái biết của mình một cách sống động, tươi rói, nghe chuyện mà tưởng như chính mình cũng được chứng kiến. Nhà văn mà gặp được một người như thế là có thể nghĩ ngay một cuốn sách sẽ viết, viết cũng nhanh thôi, vì mọi vật liệu đã sẵn sàng. Bao nhiêu chuyện xui xẻo, buồn bã của chuyến đi bất thần được đền bù quá hậu hĩ nhân một lần gặp lại người quen cũ. Đang mừng khấp khởi liền bị mấy ông xã nhảy vô phá đám, đi một bước có trưởng công an xã theo một bước, vừa là người hướng dẫn vừa là người bảo vệ. Chỉ được trò chuyện với người đã được xã giới thiệu và ăn ngủ tại nhà ông bí thư xã.
Nhưng tôi đâu có chịu thua hoàn toàn. Xuống cái xã bị ghẻ lạnh thì tôi chơi với dân, viết về một ông nông dân bị giời hành, được bạn bè khen là rất khá. Về cái xã được chiều chuộng quá mức tôi viết được cái bút ký “Mất toi một cuốn sách”.
Sang tuổi 70, mọi hoạt động của con người đều chậm, đều kém, riêng cái chuyện viết lách của tôi vẫn giữ được phong độ gần như xưa, vẫn viết rất nhanh, riêng cái nhìn thì trào lộng nhiều hơn, ngậm ngùi nhiều hơn. Nó là thứ hương vị thơm ngát chắt ra từ hơn bảy mươi năm được làm người“.
Xin bạn đọc so sánh với bài của anh Phan Chí Thắng (nguyên văn “Ông chánh Sở” ).
ÔNG CHÁNH SỞ
Phan Chí Thắng
13 tháng 6, 2013 lúc 10:07
Hai cậu cháu lão Hâm ở hai thành phố khác nhau nên họ ít khi gặp mặt. Năm thì mười họa họ gọi điện hỏi thăm nhau hoặc nhờ cậy việc gì đó. Còn chủ yếu là gặp vào các dịp tết nhất hoặc hiếu hỉ.
Nó xinh. Bốn mươi lăm tuổi rồi mà người vẫn thon thả, da mịn màng như da con gái. Nhìn nó ăn mặc lụa là ngon nghẻ ai cũng khen, pha một chút ghen tỵ:
– Bà bác sỹ vợ Giám đốc Sở có khác!
Mỗi lần lão Hâm về quê có việc, nó hay đón cậu về nhà nó ngủ, để cậu đỡ tốn tiền khách sạn. Vì nhà nó rộng, luôn có phòng để không. Nhà Giám đốc Sở cơ mà!
Ông cháu rể người tầm thước, lộ rõ nguồn gốc nông dân. Da sạm và bì bì do nhiều bia rượu và các món ăn bổ dưỡng. Cái nhìn xeo xéo vừa ra vẻ cấp trên vừa như là lo ngại ai lấy mất của mình cái gì.
Thường lão Hâm ít giáp mặt cháu rể vì cháu rể toàn đi nhậu đến khuya mới về. Công việc của Giám đốc Sở là vậy. Nhậu quá bến luôn, không thèm tới bến.
Mà nếu có gặp nhau thì cũng chỉ ngúc ngắc dăm câu xã giao vì thâm tâm lão Hâm chê thằng ấy quê, còn thằng ấy thì nghĩ là ông cậu vợ hâm.
Lão Hâm chả thèm hỏi thằng cha ấy làm Giám đốc sở nào. Sở nào thì cũng vậy thôi, ngon hơn ngon kém một ít, đằng nào thì cũng là ngon.
Vợ chồng cháu có hai căn nhà ba lầu, một để ở, một cho thuê. Cộng một miếng đất dăm trăm mét vuông ở ngoại thành để trồng cây chơi. Đó là phần nổi. Phần chìm thì thánh mới biết.
Thôi thế cũng được, lão Hâm nghĩ. Thằng chồng vơ vét ở đâu mình không biết. Khuất mắt là coi như không thấy. Miễn là nó yêu thương vợ con, lo cho vợ con đầy đủ là tốt rồi. Cháu mình sướng, mình bớt phải lo. Mặt khác, thấy cô cháu phởn phơ, tươi tỉnh, lão Hâm cảm thấy yên tâm về cuộc sống gia đình cháu.
Hôm rồi có việc hiếu, lão Hâm bay về quê. Mọi người trong nội ngoại tộc ai nấy đều buồn thiu, mặt mày ủ rũ, tất bật việc này việc nọ nên lão Hâm không để ý thấy dưới đôi mắt xinh đẹp của cô cháu gái có quầng thâm. Mãi đến tối, về nhà cháu nghỉ ngơi lão mới nhận thấy.
Cô cháu ngồi cuối cái đi văng, cố tình để sấp bóng cái đèn cây. Cái chao đèn to đùng che bớt nửa khuôn mặt.
– Cháu sao vậy, mấy hôm nay mất ngủ à?
– Sao cậu biết?
– Thì tao thấy mày bơ phờ, hai mắt trũng sâu.
Cô cháu không nói gì, tay mân mê cái khăn trải bàn làm từ lụa tơ tằm. Rồi hai giọt nước mắt từ từ lăn trên má.
– Cháu cực lắm cậu ơi. Nhiều khi hết muốn sống.
– Mày sướng thế mà còn kêu khổ thì ai trên đời này mới được gọi là sướng? Chồng làm to, con ngoan học giỏi, bản thân mình có nghề nghiệp và công việc vững vàng, nhà cao cửa rộng, xe sang, quần áo dăm chục bộ. Nói chi lạ rứa!
– Cháu sẵn sàng đánh đổi hết nhà cao cửa rộng để lấy một cuộc sống vợ chồng bình thường cậu ạ.
– Nó đánh mày à?
– Còn hơn cả đánh. Cái đó gọi là bạo hành thời @.
– Là sao?
Cô cháu từ từ kể lại câu chuyện đau đớn của mình, xen với những lần dùng tay quệt nước mắt.
*
* *
Cô bác sỹ trẻ với cái lý lịch dính líu ngụy quân ngụy quyền bị phân công về bệnh xá một huyện miền núi.
Cô ở đó 5 năm, vất vả, gian khổ. Cũng có thể sẽ là nhiều hơn 5 năm hoặc vĩnh viễn ở đó, nếu cô không gặp người sau này là chồng cô, ông Giám đốc Sở tương lai.
Anh gầy gò, đen đúa. Mà thực ra, cả đoàn càn bộ của huyện lên thăm xã miền núi ai cũng đen đúa gầy gò cả. Dáng dấp quê mùa của anh một thời được nghi nhận là thật thà hiền lành.
Qua dịp đó, hai người làm quen nhau, thư từ qua lại. Một năm sau anh xin cưới cô.
Anh gia đình thành phần cơ bản, nói cho vuông là nông dân, bố tham gia du kích bị địch bắn chết. Anh là con liệt sỹ. Con liệt sỹ thì được cộng điểm ưu tiên vào đại học, ưu tiên khi phân công tác. Mấy chú trên tỉnh tốt lắm, nâng đỡ con bạn như một cách tri ân với người đã khuất.
Anh cứ tuần tự mà thăng quan tiến chức. Đến một cái chức nào đó thì người ta hoàn toàn có khả năng xin cho vợ chuyển về bệnh viện tỉnh. Việc đó hoàn toàn hợp lý vì chị đã cống hiến nhiều năm cho vùng sâu vùng xa rồi. Tuy nhiên chắc gì đã là hợp lý đối với những người không có nhất thân nhì thế.
Tính anh hay ki cóp. Chị rất hiểu và thương. Nhiều năm sống trong thiếu thốn, chính chị cũng muốn dành dụm để cất một cái nhà mà ở. Tiền anh kiếm thêm, tiền chị làm thêm đều gom lại để anh gửi tiết kiệm. Người ta nói của chồng công vợ. Người ta còn nói giàu nhờ bạn sang nhờ vợ. Chị là người có học, chị quá biết. Chị không theo rõi các sổ tiết kiệm xem trong sổ có bao nhiêu tiền. Việc này để anh lo.
Anh cũng không đưa tiền cho chị đi chợ. Nội trợ là việc của đàn bà. Anh còn hơn khối thằng đàn ông vợ phải chu cấp tiền bia rượu thuốc nước.
Lâu lâu anh lại rỉ tai vợ:
– Anh gom được gần 90 triệu rồi. Em xem có tiền bù thêm cho đủ 100 để anh gửi ngân hàng.
Có thì chị đưa, không có thì chị vay mượn cho đủ. Mấy tháng sau đó chị ráng trực thêm giờ, ráng xoay xở tiền trả nợ.
Cứ thế chị chăm chút cho ngôi nhà hạnh phúc của mình.
Xong ngôi nhà thứ nhất, họ lo tiếp ngôi nhà thứ 2. Có hai cái nhà thì hạnh phúc biến mất, như chưa bao giờ có. Nhất là từ khi anh lên Chánh Sở thì hạnh phúc gia đình đã trở thành một ước mơ xa vời.
Anh ăn nhậu triền miên với ai đó, đi khuya bất thùng chi thình với ai đó. Chị kệ. Anh không quan tâm đến chị, đến sức khỏe chị, đến việc chị vui hay buồn. Chị khóc. Hình như anh cần một người để sinh con và trông nhà nấu cơm cho anh ta.
Chị buồn lắm. Đêm đêm nằm khóc một mình. Người gầy rộc. Đi khám chuyên khoa, cô bạn bác sĩ nói chị bị suy nhược thần kinh. Tối đó chị nói với chồng là em bị ung thư buồng trứng. Những tưởng anh sẽ sửng sốt, đau đớn, cuống quít lo tìm phương cứu chữa, tìm thầy tìm thuốc cho vợ. Không. Anh lặng lẽ về buồng, thức khuya viết một tờ di chúc của hai vợ chồng, trong đó ghi là để lại cho mỗi đứa con một ngôi nhà. Sáng sớm hôm sau, khi vợ vừa lo xong bữa sáng, anh đưa cho chị tờ giấy, bảo xem đi rồi ký.
Chị òa khóc:
– Anh không lo gì cho sinh mạng của em mà chỉ lo chuyện tài sản là sao?
– Anh lo chứ, nhưng lo chuyện hậu sự cũng là lo?
Từ đó chị hết hy vọng níu kéo hạnh phúc. Chị chỉ là cái máy đẻ, cái máy kiếm tiền nuôi cả nhà và phụ thêm cho anh tích lũy.
Cũng dịp ấy bệnh viện nơi chị công tác triển khai quy chế cấm bác sỹ nhận tiền của bệnh nhân, nói chung là chống tiêu cực, đề cao khẩu hiệu “Lương y như từ mẫu”
Thu nhập của chị giảm hẳn đi. Thiếu tiền đi chợ, chị nói với anh. Anh cáu:
– Bệnh viện em vẽ chuyện, quy chế cái con khỉ! Thiếu tiền thì từ nay em bớt mua sắm quần áo đi. Người dân đang sống thiếu thốn mà em trưng diện quá cũng không hay, vừa lãng phí vừa vô lương tâm.
Rồi anh cũng đưa tiền chợ cho chị, nhưng lấy ngay quyển sổ ra ghi chép đầy đủ trước mặt chị. Để theo rõi xem chị có ăn bớt tiền chợ hay không.
Ngày Tết, ngày lễ nhà anh rất nhiều khách. Cấp dưới trực tiếp, cấp dưới có liên quan, các cơ quan hữu quan v.v. đến tấp nập. Anh không bao giờ nhận phong bì. Đạo đức tư cách người lãnh đạo không cho phép làm việc đó. Đó là việc của phu nhân lãnh đạo. Song anh có biệt tài là nhớ hết những ai đến đưa quà, tổng cộng là bao nhiêu phong bì, đề phòng chị ăn bớt.
Dịp 30 tháng Tư vừa rồi cũng vậy, rất nhiều khách đến thăm. Chị nhận hết các phong bì rồi chuyển lại cho anh đầy đủ khi khách đã ra về.
Gần 11 giờ đêm, anh gõ cửa phòng chị, mặt hầm hầm:
– Thằng X công ty Y năm ngoái đi hai triệu sao năm nay chỉ có một?
Chị như bị một cái tát vào mặt. Anh nghĩ chị lấy bớt đi một triệu chăng?
– Anh đi mà hỏi nó. Nó đưa bao nhiêu em đưa lại anh nguyên phong bao chưa bóc.
Anh không tin thì mai đứng ra mà tự nhận phong bì.
Chuyện này thì không thể. Anh đành nhân nhuợng:
– Anh hỏi cho biết cái bụng của thằng X thôi. Chả hiểu sao năm nay nó đi ít thế?
Khuôn mặt anh bần thần đến thảm hại. Ngày hôm sau anh bưng về một cái hòm phiếu, cái mà người ta hay dùng để bỏ phiếu trong các kỳ đại hội. Nó được làm bằng kính nhựa trong, khung nhôm, mặt trên có xẻ rãnh để người đi bầu nhét phiếu vào đó. Có cả cái khóa đồng treo lủng lẳng. Trông rất công khai minh mạch.
Anh để cái hòm phiếu bên buồng chị, ở cái chỗ mà từ phòng anh, từ chỗ anh ngồi tiếp khách hé cửa nhìn sang là thấy rõ nó.
Khách đến, ngồi chơi nói chuyện với ông bà Giám đốc Sở. Họ kín đáo đưa phong bì cho bà mệnh phụ phu nhân. Tiễn khách xong là bà chạy về phòng mình bỏ ngay lá phiếu vào hòm phiếu.
Đêm hôm đó, khi đã thiêm thiếp ngủ, chị giật mình thấy có bóng người vào phòng mình. Đó là anh. Nhiều năm rồi anh không vào phòng chị vào ban đêm. Chị hồi hộp, nín thở hy vọng.
Anh đi nhẹ nhàng rón rén. Cũng rất nhẹ nhàng, anh lần lượt khám xét túi xách của chị, cái tủ đầu giường, tủ treo quần áo. Gần một tiếng đồng hồ anh như cán bộ điều tra hiện trường xem xét tỉ mỉ xem chị có tiền riêng cất dấu ở đâu không.
Chị nằm im, cố không nhúc nhích. Sau khi anh rời phòng chị, chị cũng đơ người như vậy đến sáng. Nhục nhã cho mình và hổ thẹn cho anh.
Tóm lại, đối với anh tiền là tối thượng, là lẽ sống còn. Không tình, không nghĩa, không trách nhiệm gì cả.
Chị đã từng muốn li dị. Nhưng phần vì anh van vỉ khóc lóc xin xỏ, phần vì chị thương hai đứa con nên thôi. Chán nản, chị lao đầu vào công việc, lấy công việc làm niềm vui.
Cách đây mấy ngày có đoàn học sinh đi nghỉ mát bị lật xe, ba cháu chết, hơn hai chục cháu bị thương. Chị lo cấp cứu các cháu từ sáng đến tối mịt. Trưa chị không về nhà, gọi điện bảo anh ăn cơm đi, cơm trong nồi, thức ăn đậy lồng bàn, em còn lo mấy ca cấp cứu. Anh cáu trong điện thoại; “Tôi không biết hâm cơm!” rồi dập máy.
Tối đó chị về muộn, người mệt rũ nhưng lòng rất vui vì cứu được ba cháu bị thương nặng. Khác với mọi ngày đi nhậu xong là chui vô phòng bật điều hòa nằm, anh ngồi chờ chị ở phòng khách:
– Mai bà còn đi riết nữa không. Nếu còn đi thì tôi khỏi về nhà ăn trưa.
Chị cố nói thật nhẹ nhàng:
– Đó là công việc, là trách nhiệm và cũng là lương tâm của em. Em không thể bỏ các cháu đau đớn quằn qoại được anh ạ.
Anh chửi đổng:
– Mẹ, làm như không có cô thì thiên hạ này chết hết!
Ông cán bộ lãnh đạo luôn mồm “vì dân” mà nói thế đấy!
Chị không phản ứng, ra mở vòi nước rửa tay chuẩn bị ăn cơm. Cả ngày chị chưa có hột cơm nào vào bụng. Nhìn tay chị, chỗ cái nhẫn vàng hai chỉ là một cái vết trăng trắng, anh hoảng hốt:
– Cái nhẫn của cô đâu?
Chị chậm rãi trả lời:
– Em không có tiền mà cần tiền quá nên em bán đi rồi.
– Cần tiền làm gì, lại mua áo váy?
– Anh không để ý chứ đã ba năm nay em toàn xài quần áo cũ. Em không có nhu cầu mua sắm thêm.
– Vậy cần tiền làm gì?
– Có một vài loại thuốc rất cần cho các cháu mà kho dược bệnh viện vừa hết, em phải mua ngoài.
Anh há hốc mồm ngạc nhiên, đờ người vì cái tin kỳ lạ. Khuôn mặt méo xệch, anh đấm mạnh tay xuống bàn, tấm kính lót bàn vỡ tan:
– Ngu! Thời này mà còn có loại người ngu như cô!
*
* *
– Cháu buồn lắm cậu ạ. Cháu chả dám kể với ai, sợ mất thanh danh anh ấy. Chỉ kể với cậu thôi.
Lão Hâm nhìn đăm đăm vào cái chao đèn, cái chao đèn đang che khuất một nửa khuôn mặt cô cháu gái. Hồi lâu lão mới thốt lên:
– Thôi đi ngủ đi con, mai con còn phải đến bệnh viện làm việc rồi lại phải tranh thủ về chỗ đám tang.
Cô cháu ngoan ngoãn đứng lên đi về buồng. Cái lưng còng xuống.
Lão Hâm bật chai nước khoáng mặn ngồi uống một mình. Ước gì có một chai rượu. Chai rượu của riêng lão chứ trong tủ rượu của ông cháu rể thì đầy ắp các thứ rượu Tây hảo hạng.
Đã qua 12 giờ đêm, ông Chánh Sở đi nhậu vẫn chưa về”.
Qua lăng kính của một chủ tịch xã dưới ngòi bút tả chân trào lộng của Nguyễn Khải , một gia đình trí thức và một nhà văn dưới ngòi bút tả thực của Lão Hâm ta thấy được thực trạng xã hội về những vấn đề văn hóa.
Tự dưng, tôi tìm đọc lại ‘Nguyên Ngọc những trang văn ám ảnh’
4
LỜI THƯƠNG CÙNG THÁNG NĂM
Hoàng Kim
Sự chậm rãi minh triết
Bài thơ Viên đá Thời gian.
Chẳng hiểu sao
Ông Út lại chảy nước mắt?
Tỉnh thức cùng tháng năm
Đọc ’50 năm nhớ lại’
Ngắm ‘Ngõ nhà Lão Hâm
Chuyện đời Phan Chí Thắng
Ai tỏ Ngọc Quan Âm.
Sự thật tốt hơn ngàn lời nói
Bài đồng dao huyền thoại
Chuyện cổ tích người lớn
Đi bộ trong đêm thiêng
Văn chương ngọc cho đời
Minh triết Hồ Chí Minh
‘Chỉ là con hẻm nhỏ’ là đoản văn ngắn trong bản thảo “Chuyện dài chưa đặt tên” của anh Phan Chí Thắng, tôi thỉnh thoảng lôi ra đọc lại. Bạn muốn thấu hiểu ai đó, thì sự thật nhân cách, việc làm và chính văn của chính họ là quan trọng nhất. Lời thương cùng tháng năm Chẳng hiểu sao Ông Út lại chảy nước mắt? là khoảng lặng của tâm hồn,tôi vấn vít sự suy ngẫm về thân phân, vận mệnh con người. ‘Chỉ là con hẻm nhỏ’ ‘tùy cơ, tùy vận. tùy thiên mệnh, tùy thời, tùy thế, lại tùy nghi, xem tiếp 14 đường dẫn hình ảnh và tư liệu tại đây.
CHỈ LÀ CON NGÕ NHỎ
Phan Chi
Thứ Năm, 14 tháng 4, 2022 lúc 22:04
Chỉ là con ngõ nhỏ như hàng ngàn con ngõ khác ở Hà Nội mà sao nó thân thương gần gũi đến thế. Đi đâu xa một ngày là ông lại nhớ ngõ nhà mình. Ông nhớ từng khe cống, từng mảng xi măng tróc lở và những vết ố trên tường.
Vì đây là nơi ông từng đẩy xe nôi đưa con ra ngoài thở không khí để đôi mắt con trong veo nhìn lên những khoảng trời xanh sót lại bên mái những ngôi nhà tầng.
Cũng ở đây con lon ton chạy chơi làm ông phải đuổi theo sợ con va vào xe máy.
Và bây giờ ngày hai buổi con đến trường và từ trường về nhà. Bước chân con ngàn lần dọc theo ngõ nhỏ.
Cuộc đời là những bước đi. Rồi con sẽ bước những bước dài hơn, mạnh mẽ hơn trên đường đời phía trước. Con sẽ trưởng thành, chàng trai của ông.
Con ngõ sẽ cũ kỹ, già nua giống ông. Nó cũng sẽ như ông, nhớ từng bước chân con trên đó.
Đã yêu yêu cả đường đi lối về. Giờ ông mới thực sự hiểu câu người xưa từng nói.
Kim Notes lắng ghi chú
KỶ NIỆM 50 NĂM
Phan Chí Thắng
Năm nay là tròn 50 năm tôi bước chân vào trường chuyên tu ngoại ngữ Thanh Xuân (nay là đại học Ngoại ngữ) để học tiếng Nga (sau này người ta gọi là khóa dự bị đại học) chuẩn bị sang Liên Xô học đại học.
Chuyện không có gì đặc sắc và gay cấn, chắc chắn là cũng tương tự nhiều bạn khác từng học ở Liên Xô. Nhưng cũng nên chép lại kẻo quên. Ở tuổi tôi , đó là một cách níu kéo cái trí nhớ cứ thích lãng lặng bỏ đi chơi, nhiều khi gọi mãi không về.
Đây là thể loại hồi ký song không phải là hồi ký của người nổi tiếng hoặc có cương vị xã hội. Tôi chỉ chép lại những gì xảy ra với chúng tôi, không thêm bớt, sự thật như thế nào viết lại thế. Với tâm thế thanh thản suy ngẫm lúc tuổi già. Không có ý định tập hợp các số liệu thống kê, thu thập những tình tiết, những câu chuyện xảy ra trước hoặc sau chúng tôi hoặc ở các trường khác hay thành phố khác của Liên Xô.
Thời chúng tôi học phổ thông 10 năm. từ lớp 1 đến hết lớp 3 tôi học ở Thịnh sơn, Anh Sơn , Nghệ An. Cả ba năm đó tôi học duy nhất một ông thầy ở nhiều địa điểm khác nhau. trường không ra trường, lớp không ra lớp. ai cho mượn nhà một thời gian thì học ở đó. Nhưng dạy và học thì rất tốt. Năm lớp 4 tôi ra Hà Nội học ở trường Hoàng Văn Thụ ở Hoàng Mai, thời đó coi là ngoại thành Hà Nội.Tôi luôn được xếp nhất lớp. Chứng tỏ thầy Miêng ở Nghệ An dạy rất giỏi. Tuy vậy tôi phải học lại lớp 4 vì không đủ tuổi để thi lên lớp 5. Lớp 5 tôi học ở trường Phổ thông 2 phố Lý Thường Kiệt. Hết năm, người ta xóa sổ trường này, tôi về trường Vân Hồ học năm lớp 6, Bạn bè thời kỳ này, nay chẳng còn biết ai, ngoài diễn viên điện ảnh Tố Uyên (phim Con chim vành khuyên, vợ đầu của Lưu Quang Vũ).
Lớp 7 do gia đình chuyển nhà nên tôi lại học ở trường Thanh Quan B. Chủ nhiệm là thầy Vũ Hoàng Tuấn (con nhà văn Vũ Bằng). Thầy Tuấn dạy Văn và rất thích tôi đi theo đường văn nghiệp. Cấp 3 tôi học ở Chu Văn An, trường nổi tiếng nhất ở Hà Nội. Trường có hội trường, sân bóng đá, bể bơi (thực chất là quây một góc Hồ Tây), xưởng dạy nghề. Tôi học giỏi có lẽ là nhờ 3 năm cấp 1 thầy Miêng ở Nghệ An đã gieo vào tôi lòng đam mê kiến thức. Năm thì thi học sinh giỏi Văn, năm thì Toán, có năm lại thi Lý. Giỏi đều nhưng chả môn nào xuất sắc. Có lẽ vì tôi còn chơi cho đội tuyển bóng đá và tham gia ban văn nghệ của trường. Học ở Chu Văn An có thêm cái lợi là hay được các nhà văn .nổi tiếng đến nói chuyện . Chúng tôi được nghe Xuân Diệu và Trần Việt Phương nói chuyện nhiều lần.
Rồi cả Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng quan tâm . Có lần ông dự giờ Địa lý ở lớp tôi. Câu chuyện nổi tiếng “Đảo Hải Nam ở phía nam Việt Nam” đi đâu Thủ tướng cũng kể là xảy ra trong tiết học này. Thủ tướng kiểm tra kiến thức của học sinh , hỏi đảo Hải Nam ở phía nào của Trung Quốc rồi chỉ định bạn Ngọc trả lời. Ngọc nhút nhát đứng im như thóc. Một vài giọng nhắc phía nam phía nam, Thủ tướng chuyển câu hỏi : Thế đảo Hải Nam ở phía nào của Việt Nam?”. Bạn Ngọc cuống lên, vội nói như lời nhắc: “Phía nam ạ”. Thủ tướng cười ha hả.
Hết phổ thông, mỗi người chúng tôi phải làm 3 bộ hồ sơ tuyển sinh đại học chứ không phải thi. Học sinh miền nam làm 3 bộ riêng. Vậy là tôi làm 6 bộ. Kết quả là tôi có giấy gọi của 6 trường tôi liệt kê sau đây theo trình tự thời gian nhận giấy gọi: Trường TDTT Từ Sơn (chắc vì tôi hay đá bóng), Đại học Y Hà Nội (chắc vì trong lý lịch tôi khai mẹ là lương y), Tổng hợp Văn (chắc là do tôi đã có thơ đăng báo), Đại học Bách Khoa Hà Nội (chắc là do tôi tham gia văn nghệ hát hò kịch cọt, hồi đó Bách Khoa thích lấy người có thành tích văn thể), Đại học Giao thông Vận tải (chưa rõ lý do) và Trường Chuyên tu Ngoại ngữ Thanh Xuân.
Tôi nhập trường Thanh Xuân, ở nội trú.
Kim Notes lắng ghi chú
NGƯỜI ĐÀN BÀ XA LẠ
Phan Chí Thắng
Đó là tên bức tranh nổi tiếng của họa sĩ Kramskoi, trên đó có hình người đàn bà trẻ ở Leningrad với cặp mắt to huyền bí dường như nhìn xuyên qua kẻ ngắm tranh, đến một nơi xa xăm nào đó.
Một tối mùa đông cuối thập kỷ 80 thế kỷ trước , tôi lặng lẽ rời khách sạn , đi dạo dọc bờ sông Neva, con sông đang ngầm chảy dưới làn băng tuyết trắng. Khoan khoái hít sâu cái không khí trong lành và dễ chịu của mùa đông nước Nga, tôi muốn tìm một chút thư giản sau mấy ngày làm việc căng thẳng, đồng thời tranh thủ ngắm thành phố xinh đẹp do Pie Đại đế xây dựng lên với nhiều cung điện và tượng đài nổi tiếng mà tôi đã một lần ghé qua mười mấy năm trước đó.
Trên con đường vắng, tôi chỉ còn nghe thấy tiếng bước chân mình lạo xạo trên tuyết. Tiếng lạo xạo đó đã trở thành kỷ niệm của những năm du học, trở thành một phần tuổi trẻ của tôi. Thỉnh thoảng một chiếc taxi lao vội, phá tan trong chốc lát sự yên tĩnh của con đường ven sông, xẹt lên vỉa hè những vệt tuyết bẩn. (Người ta phải rãi cát ra đường để chống trơn vào mùa băng giá).
Trong cái tĩnh lặng ấy, tôi dễ dàng nhận ra một người phụ nữ đã luống tuổi, vai hơi nghiêng vì phải xách một túi đồ khá nặng, lầm lũi bước những bước chân đều đặn cùng một hướng đi với tôi. Tôi rão bước đến gần bà, đề nghị:
– Cho phép tôi được xách giúp bà một đoạn.?
– Cám ơn ông , tôi tự lo được. Bà già ngước cặp mắt nhìn tôi , thoáng một chút nghi ngại.
Tôi hiểu được sự ái ngại của bà. Thời gian gần đây tình hình trật tự an ninh của Liên Xô xấu đi, người dân phải cảnh giác hơn với người lạ, đặc biệt là những người vùng Trung Á, nơi trình độ dân trí thấp hơn phần châu Âu của Liên Xô.
– Thưa bà, tôi là người Việt Nam. Hơn nữa tôi đoán túi đồ của bà không đáng để kẻ cướp quan tâm.
– Vậy xin phiền ông, ông tốt quá. Bà già bật cười trước cách diễn đạt của tôi, trao cho tôi túi đồ khá nặng, chắc là toàn những lọ mứt trái cây, dưa chuột muối và táo. Người đàn bà Nga nào chả hay xách những thứ đó?
– Ông mới ở Việt Nam sang hay làm việc ở đây?
– Tôi mới đến Leningrad được ba ngày, tôi là phiên dịch,
– Đúng rồi, ông nói tiếng Nga hay lắm.
– Cảm ơn bà có lời khen, tôi chỉ cố gắng làm tốt công việc của mình.
– Thế ông lưu lại khách sạn nào?
– Khách sạn Tháng Mười, thưa bà.
– Ồ, thế thì đoàn các ông là đoàn cấp cao rồi (Tôi không tìm thấy một chút mỉa mai nào trong giọng nói của bà).
Chỗ này tôi phải nói thêm với bạn đọc là ở Liên Xô cũ thành phố nào, tỉnh nào cũng có khách sạn Tháng Mười , đó chính là nhà khách của Đảng CSLX, nơi người khách nhiều khi chỉ phải ký ‘bông’ chứ không phải trả tiền cho mọi dịch vụ hảo hạng,
– Vâng, theo một nghĩa nào đó. Tên tôi là Thắng, bà có thể gọi là Victo cho dễ phát âm.
– Tôi là L. , tôi là giáo sư trường Múa Leningrad đã về hưu. Ở Việt Nam ông có biết hai học trò của tôi là Thủy và Cường không?
– Thật là một bất ngờ thú vị: tôi cùng học dự bị với hai người này , hiện họ là cán bộ chủ chốt của Trường Múa Việt Nam.
– Họ chẳng hề thư từ gì cho tôi cả, giọng bà lộ ra một chút xíu trách móc, mà có lẽ bà đã cố giấu đi.
– Mong bà thứ lỗi và thông cảm. Đất nước chúng tôi trãi qua hết cuộc chiến tranh này đến cuộc chiến tranh khác, việc liên hệ với người nước ngoài đôi khi mang lại ít nhiều bất lợi.
– Tôi cũng đoán thế, chứ không bao giờ chúng nó có thể quên tôi. Giọng bà ấm trở lại. Thôi chết, ông có đi cùng đường với tôi không, có thể tôi đã làm phiền ông nhiều quá?.
– Không sao, tôi chỉ đi dạo, đường nào cũng là đi dạo. vả lại rất vui được nói chuyện với bà, bà làm tôi nhớ đến bà giáo tiếng Nga kính mến của tôi.
Cứ thế, chúng tôi một già một trẻ vừa đi vừa trò chuyện. Tôi lấy làm tiếc vì mình ít hiểu biết về lĩnh vực Ba lê, ít biết những tên tuổi nổi tiếng trên sàn múa nước Nga và sẽ đưa đất nước Nga đi về đâu, Tôi kín đáo quan sát khuôn mặt nhẹ nhõm, dáng di khoan thai và thanh thoát của người vũ công về già. Tôi không dám hỏi bà đi đâu một mình và trở về khuya khoắt trong cô đơn. Đó là phép lịch sự. Bà hỏi thăm tôi về gia đình, về các con tôi, không hẳn là vì phép lịch sự.
Không hiểu do đâu tôi bổng nhắc đến bức tranh Người đàn bà xa lạ, nhắc đến những tiểu thuyết có nhiều diễn biến gắn với Xanh Peterburg, rồi chúng tôi nói về danh hài Raikin của Leningrad. Bà tỏ ra là một người trò chuyện thú vị.
Bà bất ngờ dừng lại trước cửa một nhà chung cư:
– Tôi đã về đến nhà rồi, cảm ơn ông đã giúp đỡ. Chân thành chúc ông luôn hạnh phúc!
Tôi hiểu lời chúc của bà, chỉ những người ở tuổi bà mới ngộ rằng hạnh phúc là cái quan trọng nhường nào cho một đời người.
– Thay mặt tất cả những học trò Việt Nam của bà và tự đáy lòng xin chúc bà mạnh khỏe và mọi điều tốt đẹp nhất.
Bà chìa tay cho tôi bắt, bàn tay mảnh mai nhưng rắn chắc.
Dọc theo con đường ven sông tôi lững thững quay về khách sạn, Thỉnh thoảng một đôi tình nhân đi chơi về muộn, nàng ngã hẳn vào chàng như lấy thêm hơi ấm …
Dừng lại trước cửa khách sạn, tôi châm thuốc hút. Tính tôi là vậy, bao giờ cũng hút một điếu thuốc để ghi nhận một sự kiện sau này sẽ trở thành kỷ niệm khó quên.
Đúng là thế thật, mỗi khi tôi nhớ Liên Xô, nhớ nước Nga, nhớ Ucraina thì trong bao nhiêu hỗn độn của ký ức , bao giờ cũng hiện về hình ảnh người đàn bà xa lạ bên dòng sông Neva, người phụ nữ Nga mà số phận đã cho tôi được gặp, cho tâm hồn tôi một lần được trú ngụ trong cái hiền hòa và nhân hậu của người Nga.
Câu chuyện giống như trên có thể xảy ra không ít lần với mỗi người trong chúng ta, nó cũng chẳng có gì đặc biệt đáng viết ra cho người khác đọc. Song cuộc đời chúng ta lại đặc biệt ở chỗ nó được ghép lại bởi những sự kiện thoạt nhìn rất đổi bình thường.
(Trích Phan Chí Thắng 2016. 50 năm nhớ lại Nhà xuất bản Lao Động 2016; trang 193-197. Hoàng Kim chép lại và suy ngẫm ngày 16 4 2022, ngày khùng hoảng Nga Ucraina cuộc chiến tàn khốc tuần đỉnh điểm)
LƯU DẤU CHÂN THỜI GIAN
Hoàng Kim
“Mọi lý thuyết đều xám
Chỉ cây đời tươi xanh” (*)
Hậu duệ của mặt trời
Lưu dấu chân thời gian
Dấu đời thành seo biển
Đi như một dòng sông
Linh Giang sông quê hương
Lời thề trên sông Hóa
Đèo Ngang thăm thẳm nhớ
Nguồn Son nối Phong Nha
Trúc Lâm Trần Nhân Tông
Nguyễn Du trăng huyền thoại
Sóc Trăng Lương Định Của
#Thungdung cụ Trạng Trình
Một gia đình yêu thương
Bảo tồn và phát triển
Ngày mới Ngọc cho đời
Bài đồng dao huyền thoại
(*) Goethe, trích dẫn tại Giấc mơ thiêng cùng Goethe ; Lưu dấu chân thời gian (ảnh RUCHUNG)
ảnh trang bìa và trang 2 sách Ông cháu kể chuyện Phan Chí Thắng. Hoàng Kim lời bình Bảo tồn và phát triển/ Hậu duệ của mặt trời/ Bài thơ Viên đá Thời gian/ Chuyện đời Phan Chí Thắng Mỗi dòng là mỗi đường dẫn, kết nối tại https://hoangkimlong.wordpress.com/category/di-nhu-mot-dong-song
5
Văn chương ngọc cho đời
BÀI THƠ VIÊN ĐÁ THỜI GIAN
Hoàng Kim
Anh Phan Chí Thắng viết ‘Đôi điều suy ngẫm” gần cuối sách “50 năm nhớ lại” (trang 191- 192) : “Liên Xô giúp ta đào tạo hàng vạn cán bộ đại học và trên đại học, chưa kể số trung cấp và công nhân kỹ thuật, và cũng chưa kể số cán bộ sĩ quan quân đội và công an. Trong đó có một số đã phát huy được năng lực. Nhiều người giữ cương vị cao trong các cơ quan của Đảng và Nhà nước, Quốc hội, trong hệ thống quản lý nhà nước và hệ thống sản xuất kinh doanh, ở các trường đại học, viện nghiên cứu, các đoàn ca múa nhạc, thể thao, v.v… Nhưng số đông còn lại là chìm nghỉm trong cuộc mưu sinh, trong môi trường chưa hội đủ các yếu tố cần thiết cho công việc mà họ được đào tạo”.
Kim Notes lắng ghi chú tôi trầm ngâm suy ngẫm: Anh Thắng đi học Nga là dịp năm 1966 –1972, trong khi Hoàng Kim lớp nhỏ hơn và những năm 1971 lại xếp bút nghiên ra trận, nên sau này nhọc nhằn học ‘đúp 5 lớp” qua chuyện kể Thầy bạn là lộc xuân. Hoàng Kim cũng có duyên may sang học tập ở châu Âu khi đã luống tuổi, và cũng có dịp Đến Neva nhớ Pie Đại Đế; Từ Mê Kông nhớ Nê Va; Đêm trắng và bình minh; Nước Nga và châu Âu; Thế giới trong mắt ai ““Đi đâu cũng không bằng Tổ quốc mình. Nói gì, làm gì cũng không bằng dạy, học và làm cho đồng bào đất nước mình. Đi khắp quê người để hiểu đất quê hương. Mục đích sau cùng của dạy và học là thấu suốt bản chất sự vật, có lời giải đúng và làm được việc. Dạy và học thực tiễn trên chính Tổ quốc mình”. Đêm trắng và bình minh Hoàng Kim lời tâm đắc, qua sự trãi nghiệm của riêng mình trong Giấc mơ thiêng cùng Goethe.
GIẤC MƠ THIÊNG CÙNG GOETHE
Hoàng Kim
Hiểu tình yêu cuộc sống
Hiền tài dày sử thi
“Mọi lý thuyết đều là màu xám,
chỉ có cây đời mãi mãi tươi xanh
Tôi giấc mơ gặp Goethe
ở Kalovi Vary, Czechoslovakia
trong rừng thiêng cổ tích.
Người kể chuyện sử thi
Tiệp Khắc kỷ niệm một thời
Praha Goethe và lâu đài cổ
Những khát khao của Faust,
Nỗi đau của chàng Werther
Người nhắc tôi đừng quên
kể chuyện sử thi dân mình
Cho dù học gì làm gì
Cũng đừng quên chuyện đó !
Người hỏi tôi trong mơ
Con có dám học Faust?
Chọn minh triết làm Thầy
Suốt đời theo Trí Tuệ ?
Tôi trả lời.trong mơ
Có con xin theo Người !
Con xin theo học Goethe
Người kể chuyện sử thi
Ta bàng hoàng gặp Goethe
Trên cầu đi bộ Charles
Trong 30 tượng thánh trầm tư
Tôi ngắm hình tượng Faust
Quảng trường Old Town Square
Đế Quốc La Mã Thần Thánh
Goethe lắng đọng tại Praha
Trong huyền thoại muôn đời
Tôi nhớ Người ở Frankfurt,
Di sản Người Leipzig, Strasbourg
Ông già hiền triết châu Âu
Tại bao nhiêu điểm đến …
Tôi học Goethe qua thơ Xuân Diệu
“Mọi lý thuyết đều là màu xám,
chỉ có cây đời mãi mãi xanh tươi”
Thơ Người đi cùng tôi bao tháng năm.
Tôi gặp Goethe ở châu Âu
Trong hình bóng người hiền
Cũng gặp Người tại Oregon
Nơi Miền Tây Nước Mỹ.
Tôi gặp Goethe ở châu Mỹ
Tại Ciudad Obregon
Hồ lớn ba tỷ khối nước
Cây xanh đất nước giao hòa
Tôi đã gặp Người ở CIMMYT Mexico
Bóng hạc chốn xa xôi cuối trời Tây
Goethe và Norman Borlaug
Dạy tôi minh triết an nhiên
Đi để hiểu quê hương
Người hóa thân
trong thanh thản
bóng cây xanh
Người đàm đạo
với Norman Borlaug
và cậu học trò nghèo
Về ý tưởng xanh
Con đường xanh
Hành trình xanh
Sự nghiệp xanh
Nhà khoa học xanh
và giấc mơ hạnh phúc
Goethe là vòm cây xanh
Goethe cũng là lão nông
ngồi cùng chúng ta
chuyện trò
trên cánh đồng xanh
hạnh phúc.
Goethe và Norman Borlaug
là những trí tuệ bậc Thầy.
Họ không màng hư vình
mà hướng tới đỉnh cao hòa bình
sự an lành tiến bộ.
Anh và em cùng Goethe
Ở FAO, Rome, Italy
Người hóa thân
thành nữ thần Tình Yêu (*)
Trời xanh tuyệt vời !
Trời nhân loại mênh mông !
NHẮN BẠN Ở QUÊ NHÀ
Hoàng Kim
Bạn thanh nhàn chốn cũ
Mình #Thungdung dọn vườn
Nhớ lại và suy ngẫm
Kỷ niệm nhòa khóí sương.
Anh Phan Chí Thắng lúc 9g52 ngày 28 tháng 4 năm 2022, nhắn tin: Hôm nay sinh nhật giáo sư Vương / Anh em kỷ niệm ở trên đường/ Ghé quán Ninh Bình cà phê nóng / Thẳng hướng Ba Đồn tới cố hương ” Từ trái sang: Phan Chi, Vuong Tran Ngoc, Tien Duc Tran, Nguyen Pham Xuan. Tôi vui vẻ nhắn lại: Tuyệt vời quá anh Phan Chí. Chúc mừng sinh nhật giáo sư Vương. Kính chào quý Cụ về thăm quê Bọ. Quảng Bình đất Mẹ ơn Người Chung sức trên đường xuân.https://hoangkimlong.wordpress.com/2022/04/28/chung-suc-tren-duong-xuan/ Ngày 28 tháng 4 lúc 13:35 anh Phan Chi viết tiếp: “Dừng chân ăn trưa ở nhà hàng Việt Đức Tp Vinh. Có thêm tiến sĩ Biện Minh Điền đại diện địa phương đến chia vui.”
Thứ Sáu, 29 Tháng 4, 2022, lúc 16g 42 anh Thắng viết tiếp Du thuyền trên sông Son, Quảng Bình;
NGUYỄN QUANG LẬP QUÊ CHOA
Hoàng Kim
Sách ‘Ba Đồn mạn thuật’
Nguyễn Quang Lập quê choa
Nghiệp nhà văn biên kịch
Nghề vô tuyến bách khoa
‘Những mãng đời đen trắng’
‘Ký ức vụn’ ‘Bạn văn’
‘Đời cát’ ‘Thung lũng hoang vắng’
Học văn để làm Người
“Ba Đồn mạn thuật”: Một Nguyễn Quang Lập… rất khác
Lê Phi Long (thực hiện), Báo Lao Động trực tuyến, Thứ năm, 28/04/2022 15:56 (GMT+7)
Đúng dịp 30.4 năm nay, nhà văn Nguyễn Quang Lập sẽ giới thiệu, ra mắt cuốn sách rất đặc biệt về quê hương ông: “Ba Đồn mạn thuật” (NXB Hội Nhà văn).
Sâu xa trong từng con chữ, từng sự kiện, từng phong tục, từng địa danh, từng món ăn, từng con người… là một tình yêu quê hương da diết. 451 ngày đêm một mình hoàn thành một tác phẩm để đời cho quê hương – tất cả đã nói lên điều đó.
Cầm cuốn sách trên tay, chúng ta sẽ càng biết thêm nhiều điều thú vị của nhà văn Nguyễn Quang Lập… rất khác. Vì không chỉ là nhà văn, ông còn là “nhà Ba Đồn học” trong con mắt người dân quê hương.
– Nhà văn có thể cho biết hoàn cảnh ra đời của cuốn sách?
Từ năm 60 tuổi tôi luôn mong muốn có một cuốn địa chí cho Ba Đồn quê tôi nhưng không bao giờ dám nghĩ tự mình có thể làm được. Địa chí là sách biên chép về địa lý, lịch sử, phong tục, nhân vật, sản vật… của một vùng đất trong suốt thời gian lịch sử, từ thuở khai thiên cho đến ngày nay. Do đó đòi hỏi người viết có kiến thức sử – địa – văn hoá tổng hợp sâu rộng. Thường phải có một nhóm tác giả, mỗi người một thế mạnh cố kết lại mới có thể làm được.
Năm 2018 một nhóm bạn học Ba Đồn do anh Nguyễn Xô Viết dẫn đầu từ Hà Nội, Quảng Bình, Huế bay vào Sài Gòn lên Củ Chi nhóm họp cùng tôi. Nhóm “Dư địa chí Ba Đồn” ra đời từ đó. Dự án “Địa chỉ Ba Đồn” dự trù cho 7 người biên soạn, 5 người biên tập kéo dài 2 năm với kinh phí 1,4 tỉ. Nhưng rồi không xin được tài trợ, dự án đành bỏ dở. Sốt ruột vì ngày về trời đã cận kề tôi liều mạng tự mình làm lấy, vì biết mình không làm sẽ chẳng có ai làm. Người làm được thì không muốn làm, người muốn làm lại không làm được, đó là bi kịch mọi làng quê muốn có cho riêng mình một cuốn địa chí. Trong đời tôi đây là quyết định liều lĩnh nhất, lần đầu tiên trong đời tôi làm một việc quá sức mình.
– 451 ngày đêm một mình hoàn thành một tác phẩm để đời cho dân làng Phan Long và thị trấn Ba Đồn quê hương ông, phải chăng đây là cuốn sách có thời gian viết dài nhất trong cuộc đời cầm bút của ông?
Đúng vậy. Tôi viết cuốn “Những mảnh đời đen trắng” có 20 ngày. Dài nhất là cuốn “Tình cát” cũng chỉ 8 tháng (là tính thời gian viết). Đây là cuốn sách tôi lao động nặng nhọc nhất, dài ngày nhất. Năm 2021 trong đại dịch COVID-19, Sài Gòn có quá nhiều người chết hằng đêm, tôi cứ sợ tôi chết khi công việc còn dở dang. May trời thương cho sống.
– Nội dung cuốn sách là nói về địa chí Ba Đồn, nhưng ông không ghi tên sách là “địa chí” như các cuốn sách tương tự mà là “Ba Đồn mạn thuật”, phải chăng ông muốn gửi gắm đều gì?
Địa chí là thể loại, còn tên sách tuỳ theo sự thể hiện mà người viết đặt tên. Như An Nam chí lược của Lê Tắc, Nghệ An ký của Bùi Dương Lịch. “Ba Đồn mạn thuật” là do TS Trần Hải Yến, người bạn chí thiết của tôi đặt cho. “Thuật” đây là trước thuật, tức biên soạn, viết sách, ghi chép; “mạn” chỉ sự phóng túng, không bó buộc (trong “mạn đàm”). “Mạn thuật” là một cách viết tổng hợp giữa nhiều thể loại (kể chuyện, ghi chép, bình luận, khảo cứu…). Cách viết tự do, nhẹ nhàng, thoải mái, không trói buộc, câu nệ. Nói chung đây là bút pháp tạo điều kiện cho người ta có rộng đất để diễn, đưa vào nhiều thông tin… dễ tiếp cận bạn đọc hơn là cách viết hàn lâm. Cũng là sở trường của tôi.
– Cuốn sách nói về lịch sử vùng đất quê hương ông, vậy tôi có thể gọi thêm ông là nhà nghiên cứu lịch sử được không, thưa nhà văn Nguyễn Quang Lập?
Trong “Ba Đồn mạn thuật” chỉ có 1/5 là lịch sử thôi, đó là phần III:” Sử lược” – phần ngắn nhất. Còn lại là địa lí (địa sử và địa chính), phong tục, văn hoá, văn minh… chiếm hầu hết cuốn sách. Viết rồi mới biết, viết sử dễ hơn nhiều viết địa chí. Tôi chỉ là nhà văn, không dám nhận nhà gì cả. Nhưng bạn bè gọi tôi là “nhà Ba Đồn học” thì tôi rất sướng và tự hào.
– Đọc cuốn sách, tôi có cảm giác như đang đọc một tác phẩm văn chương chứ không hẳn là một cuốn sách nói về địa chí, lịch sử một vùng đất. Mà văn chương là có yếu tố hư cấu, vậy các nội dung trong cuốn sách có các tình tiết hư cấu không, thưa nhà văn?
Điều đầu tiên và trên hết của địa chí là không được phép sáng tác. Bịa đặt và thêm thắt là điều tối kị. Người viết địa chí có thể bớt nhưng không được thêm. Nếu sách này được gọi là văn chương thì nó là loại văn chương phi hư cấu.
– Tôi nghĩ thành công của cuốn sách, sức lan tỏa của cuốn sách là ở chỗ ông đã lồng yếu tố văn chương vào lịch sử, để mọi người cảm nhận được hơn tình yêu quê hương qua từng sự kiện, từng câu chữ. Ông nghĩ sao về nhận định này?
Vâng. Có thể hiểu như vậy. Điều mà tôi sướng nhất là lôi kéo được người làng cùng kể chuyện. Cùng với ca dao tục ngữ hò vè của người Ba Đồn, có hơn bốn chục người Ba Đồn đã tham gia trong cuốn sách này, giúp cho cuốn sách tự nhiên có tính văn, sinh động hẳn lên, hấp dẫn hẳn lên.
– Trong cuốn sách, ngoài những thông tin về lịch sử, địa lý… thì hình ảnh cháo canh Ba Đồn, Thịt chó Cu Loe hay đơn giản là Tục sợ ma được ông miêu tả rất rõ nét, vậy nên có lẽ không cần nói nhiều về tình yêu ông dành cho quê hương, ông có “đau đáu” gì với Ba Đồn trong tương lai?
Chỉ cần chục năm nữa Ba Đồn quê tôi sẽ là thành phố nhỏ xinh đẹp của miền Trung, dân quê tôi ngày mỗi khấm khá, tôi chẳng phải lo lắng gì. Chỉ mong sao mọi người yêu quê, nhớ quê. Dù đi đâu cũng không xao nhãng tình quê. Bởi vì, như nhà thơ Đỗ Trung Quân đã nói: “Quê hương nếu ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành người”.
4 NGÀY, 6 SỰ KIỆN
Phan Chi Thắng
2 5 2022, lúc 8:27
Thật hiếm khi trong một khoảng thời gian 4 ngày tôi lại có thể tham gia vào tận 6 sự kiện liên tục, sự kiện nào cũng đầy ắp ấn tượng, diễn ra suốt chuyến đi Quảng Bình vừa mới kết thúc tức thì.
1. Ngày 28/4/2022.
Bốn người chúng tôi gồm nhà báo Trần Tiến Đức, giáo sư Trần Ngọc Vương, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên và tôi – lão Hâm Phan Chi lên xe thẳng tiến Đồng Hới thủ phủ Quảng Bình.
Anh Trần Tiến Đức, một người tài hoa trong nhiều lĩnh vực báo chí, thông tin khoa học, văn hoá thể thao và âm nhạc – người anh thân quý của bà xã tôi từ năm 1958 khi bà gia nhập trường học sinh Việt Nam (Internat) ở Moskva Liên Xô, nơi các anh chị lớp lớn đã sang trước đó mấy năm.
Giáo sư Trần Ngọc Vương là nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học sử. Anh có nhiều học trò thành công trong lĩnh vực hoạt động của họ. Theo tôi, số lượng học trò thành công là chỉ số quan trọng nhất ta dùng để đánh giá về một nhà giáo.
Phạm Xuân Nguyên là người có bộ tóc râu bạc đẹp nhất Việt Nam, là người làm MC các cuộc hội thảo văn học hoặc giới thiệu tác phẩm vào hàng nổi tiếng nhất Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội. Một vài người hỏi lão Hâm quen Phạm Xuân Nguyên sao không xin vào Hội, lão trả lời rành mạch:
⁃ Nếu Phạm Xuân Nguyên biết tôi chơi với Nguyên để vào hội thì đã không chơi với tôi!
Ngày 28/4 là sinh nhật GS Vương. Chưa bao giờ có cuộc mừng sinh Nhật kéo dài từ 6 giờ 30 sáng xe bắt đầu lăn bánh cho đến khi nhận phòng khách sạn nghỉ tối ở Đồng Hới. Ăn sáng Ninh Bình, ăn trưa ở Vinh, không thể nhớ đã bao lần nâng ly rượu, bia và cà phê.
Phan Văn Thắng nguyên Tổng Biên tập tờ Văn hoá Nghệ An đứng chờ ven đường Đức Thọ để chuyển hai can rượu ngon lên xe chúng tôi.
2. Ngày 29/4/2022
Chuyến du thuyền bắt đầu từ ngã ba nơi sông Son đổ vào sông Gianh. Buổi sáng xuôi dòng Gianh rồi quay lại ngã ba, neo thuyền ngồi ăn trưa món trứng vịt lộn với khoai lang luộc ngay trên thuyền sau đó ngược dòng sông Son lên đến gần Phong Nha mới quay về.
Phong cảnh sông nước bao giờ cũng hữu tình. Nước sông Son xanh màu lục trong vắt, có thể bầu nàng sông này làm hoa hậu các dòng sông Việt Nam.
Chuyến du thuyền trên sông càng thêm vui nhờ sự tham gia của vợ chồng đạo diễn Nguyễn Thanh Vân – Phạm Nhuệ Giang, nhà thơ Nguyễn Thành Phong, nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến và nhóm bạn của Lưu Trọng Văn.
Lưu Trọng Văn người gốc Quảng Bình, với tôi có một điểm chung rất thú vị. Đó là mẹ tôi và mẹ Văn là hai người khác nhau nhưng cùng một cái tên Tôn Nữ Lệ Minh.
Chuyến du thuyền trên sông là cuộc đi về với thiên nhiên an bình hiền hoà, về với tuổi thơ mỗi người và tuổi thơ đất Việt, nơi sông Gianh từng là biên giới phía Nam nước ta.
3. Tối 29/4/2022
Nhóm hẹp người thân Nguyễn Quang Lập tại Ba Đồn, nhóm du thuyền trên sông cộng thêm vợ chồng diễn viên Hồng Ánh – Thanh Sơn tập trung tại nhà hàng Linh Giang mừng sinh nhật Nguyễn Quang Lập vào ngày hôm sau. Buổi tiệc do Chi hội Văn nghệ Ba Đồn với Phạm Phú Thép đứng đầu chủ trì.
Bọ Lập rất vui, cười suốt.
4. Sáng 30/4/2022
Sự kiện quan trọng nhất của chuyến đi là lễ ra mắt sách Ba Đồn mạn thuật của nhà văn Nguyễn Quang Lập tại khách sạn Green. Đông đủ đại diện chính quyền sở tại, họ hàng bà con bạn bè Lập có mặt.
Cuốn sách dày nặng trĩu tay là công sức 500 ngày lao động của bọ Lập cùng sự hỗ trợ của một số nhà nghiên cứu lịch sử và văn học ở trung ương và Quảng Bình. Cuốn sách ra đời còn nhờ có sự động viên vật chất và tinh thần của một số bạn bè Ba Đồn.
Buổi lễ ra mắt sách diễn ra đầm ấm, cảm động. Ai cũng cảm thấy một cách rõ ràng tình yêu bọ Lập giành cho quê hương cát trắng của mình. Bọ dồn hết tâm lực và bút lực viết về quê hương, dâng tặng quê hương và dâng tặng vào đúng ngày sinh của mình ngay chính trên mảnh đất mình cất tiếng khóc chào đời.
Lá rụng về cội. Tất cả chúng ta đều sẽ lần lượt rụng về cội. Để cội mãi vững vàng.
5. Trưa 1/5/2022
Chúng tôi được mời dự đám giỗ thân mẫu GS Trần Ngọc Vương tổ chức tại nhà thờ do chính tay giáo sư xây dựng. Nhà ba gian truyền thống, cặp câu đối chữ Nho đầy ý nghĩa nhân văn.
Phan Văn Thắng chạy xe từ Đức Thọ vào thắp hương cho bà.
Bữa cơm gia đình vui vẻ. Thành thật công nhận là ngon hơn hẳn ăn ngoài nhà hàng.
Mấy khi có dịp chạy xe về Ba Đồn thắp hương cho thân mẫu của bạn. Chúng tôi có cùng suy nghĩ như vậy.
6. Chiều ngày 1/5/2022
Trên đây là 5 sự kiện theo đúng chương trình chuyến công tác đặc biệt của chúng tôi. Riêng lão Hâm trời cho thêm một sự kiện nữa cho thêm phần đậm đà kỷ niệm.
Ngay từ 28/4 tôi đăng ảnh ngồi uống cà phê ở Ninh Bình, ông anh họ Nguyễn Việt Tiến của tôi từ Sài Gòn gọi ra nhờ Phạm Xuân Nguyên thu xếp đưa tôi gặp hậu duệ anh chị em ruột của bà nội tôi tại Hà Tĩnh lâu nay tôi chưa biết mặt.
Số là thời chống Mỹ, nhà Phạm Xuân Nguyên sơ tán về ở nhà ông Thiều là em ruột bà nội tôi. Hiện nay em trai của Nguyên lại ở gần nhà o Mỹ con gái ông Thiều.
Trời mưa to, xe chạy đến Hà Tĩnh, Nguyên đưa tôi đến gặp o Mỹ. Anh em có cả Nguyễn Quang Lập cùng ra Hà Nội thì ngồi uống chè xanh bên nhà Bình em trai Nguyên.
O 70 tuổi, cháu 75 giờ mới gặp nhau. Cuộc đời kỳ vậy đó. Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ. Đành chịu vội vã, không ngồi lâu hơn được. Sẽ có chuyến đi khác về Hà Tĩnh lâu hơn.
Chợt nhớ những lần tôi về Huế thăm bà nội khi bà còn sống tôi hay nghêu ngao hát đi mô rồi cũng nhớ về Hà Tĩnh là bà nội tôi rớm nước mắt. Từ khi theo chồng về Huế cho đến lúc trăm tuổi (bà thọ 100 tuổi theo nghĩa đen) bà chưa hề về được Hà Tĩnh.
Tôi thật hạnh phúc, mấy ai trong bốn ngày được nén chặt sáu sự kiện đặc biệt ấn tượng như tôi. Với thiên nhiên đất nước, với bạn bè thân thiết rồi với cả người ruột thịt của mình.
xem tiếp Gặp bạn ở quê nhà
Về Quê Choa gặp bọ Nguyễn Quang Lập tôi hỏi: Gia đình đều khỏe chứ? Lập và Nguyễn Quang Vinh có viết gì mới? “Sài Gòn giải phóng tôi” có đăng ở đâu không?. Bạn nói : Gia đình khỏe. “Sân khấu ngoài trời của Nguyễn Quang Vinh” là bài mới nhất. “Sài Gòn giải phóng tôi” có đăng ở người Lao động nhưng chỉnh sửa tựa đề. Mình nay viết ít hơn. Tôi đùa: Bạn buông bỏ bớt. Chúc mừng bọ Lập bạn bây giờ chỉ lắng đọng những điều tâm đắc; xem tiếp Gặp bạn ở quê nhà và Bài thơ viên đá thời gian https://hoangkimlong.wordpress.com/category/bai-tho-vien-da-thoi-gian/
GẶP BẠN Ở QUÊ NHÀ
Hoàng Kim
Gặp bạn ở quê nhà
Nông lịch tiết Thanh Minh
Lời thề trên sông Hóa
Lời thương cùng tháng năm
6
AN NHIÊN VUI THIỆN LÀNH
Bạch Ngọc Hoàng Kim
Cụ Tô Đông Pha lúc già ngẫm đời nói với Triêu Vân: “Sinh con ai chẳng muốn thông minh Đâu biết TINH HOA lại lụy mình Chỉ ước con ta vô tư mãi Thiện lành vui hưởng thú #annhiên ” https://hoangkimlong.wordpress.com/…/to-dong-pha-tay-ho/
TỈNH THỨC CÙNG THÁNG NĂM
Hoàng Tố Nguyên, Hoàng Long, Hoàng Kim
#Thungdung, #dayvahoc, #vietnamhoc; #cnm365; #cltvn; #đẹpvàhay; Tô Đông Pha Tây Hồ (hình) https://hoangkimlong.wordpress.com/category/to-dong-pha-tay-ho ; Thượng Đức thương nhìn lại ; https://hoangkimlong.wordpress.com/category/thuong-duc-thuong-nhin-lai ; Cây bồ đề nhà tôi https://khatkhaoxanh.wordpress.com/category/cay-bo-de-nha-toi ; #cnm365 #cltvn 25 tháng 3 https://cnm365.wordpress.com/category/cnm365-cltvn-25-thang-3/ ; https://hoangkimlong.wordpress.com/category/tinh-thuc-cung-thang-nam/ và https://hoangkimvn.wordpress.com/tag/tinh-thuc-cung-thang-nam/
Bài viết mới trên TÌNH YÊU CUỘC SỐNG
CNM365, ngày mới nhất bấm vào đây cập nhật mỗi ngày
Video yêu thích
Secret Garden – Poéme
Chopin – Spring Waltz
Secret Garden – Bí mật vườn thiêng
Trở về trang chính
Hoàng Kim Long, Ngọc Phương Nam, Thung dung, Dạy và Học, Việt Nam Học, Cây Lương thực Việt Nam, CNM365 Tình yêu Cuộc sống, Kim on LinkedIn, Kim on Facebook, Kim on Twitter
Tình yêu cuộc sống 