Tôi viết bài ‘Thầy bạn trong đời tôi’ nối tiếp bài ‘Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời‘ để tỏ lòng biết ơn thầy bạn dưới mái trường Nông Lâm thân thương và làm món quà nhỏ thân tặng cho các em sinh viên nghèo hiếu học. Có một ngày như thế, một ngày chúng ta dành khoảng lặng nhìn lại chính mình, lắng đọng bài học cuộc sống và tiếp tục đi tới trên đường xuân trãi nghiệm.
Vợ chồng Trần Vân tổ chức tiệc cưới cho hai con Thanh Tú và Khánh Nhi, Anh Tiêm cựu Viện trưởng Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp phía Nam cùng anh Khánh cây đa cây đề của Viện và ngành Khoa học Đất cùng nhiều anh chị em Viện này nơi Trần Vân công tác và nhiều bạn học cũ ở Trường Đại học Nông nghệp 2 Hà Bắc thuở xưa (là Trường Đại học Nông Lâm Huế ngày nay) đã cùng về dự. Những bạn xa hoặc bận không về được cũng vui vẻ í ới nhắn tin chúc mừng.
Anh Tiêm (bìa trái) với tôi là bạn học cũ ở Trồng trọt 4 và Trần Vân với tôi là bạn học cũ ở Trồng trọt 10. Khoảng cách giữa Trồng trọt 4 và Trồng trọt 10 là sáu năm tôi gia nhập quân đội ngày 2. 9. 1971. Tổ chiến đấu chúng tôi thuở tôi Trồng trọt 4 vào lính có Xuân, Chương, Trung, Kim thì hai hi sinh, hai trở về. Năm lớp Trồng trọt 4, Trồng trọt 10 (Đại học Nông nghiệp 2), Trồng trọt 2A, 2B, 2C (Đại học Nông nghiệp 4) trở thành máu thịt cuộc đời tôi. Thầy bạn là lộc xuân cuộc đời.
Lời ru của Mẹ ngày xưa Con ru cháu đến bây giờ Mẹ ơi Mẹ Cha trên chín tầng trời Có nghe con hát những lời Mẹ ru:
“Công Cha như núi Thái Sơn Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra Một lòng thờ Mẹ kính Cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo Con“
“Chèo thuyền cho khuất bến Son Để con khỏi chộ nước non thêm buồn …” Câu thơ quặn thắt lòng con Mẹ Cha mất sớm con còn bé thơ.
Anh Hai con viết chùm thơ Thương Cha nhớ Mẹ đến giờ chưa khuây Con đi gần trọn kiếp người Thơ anh lời dặn trọn đời theo em:
Không vì danh lợi đua chen Công Cha nghĩa Mẹ quyết rèn bản thân
MẠ ƠI Hoàng Ngọc Dộ
“Đã chẵn tháng rồi, ôi Mạ ôi! Tuần trăng tròn khuyết đã hết rồi Mà con không thấy đâu bóng Mạ Thấy trăng vắng Mạ dạ bùi ngùi. (1)
Năm mươi ngày chẵn thấm thoắt trôi Mạ về cỏi hạc để con côi Vầng trăng tròn trặn vừa hai lượt Vắng Mạ, lòng con luống ngậm ngùi. (2)
Con đọc sách khuya không nghe tiếng Mạ Nỗi tâm tư con nghĩ miên man Lúc Mạ còn, con bận việc riêng con Không đọc được để Mạ nghe cho thỏa dạ. Nay con đọc, vắng nghe tiếng Mạ Nỗi bùi ngùi lòng dạ con đau Sách mua về đọc Mạ chẵng nghe đâu Xót ruôt trẻ lòng sầu như cắt. Mạ ơi Mạ, xin Mạ hãy nghe lời con đọc. (3)
Buồn khi rảo bước đồng quê Buồn khi chợp mắt Mạ về đâu đâu Buồn khi vắng Mạ dạ sầu Buồn khi mưa nắng giải dầu thân Cha Buồn khi sớm tối vào ra Ngó không thấy Mạ, xót xa lòng buồn. (4)
Nhớ năm năm cơm ngày một bữa Thương Cha ngực nát bởi bom thù Tấm áo rách suốt đời lương thiện ‘Lời Nguyền’ khắc cốt ghi tâm:
Không vì danh lợi đua chen Công Cha nghĩa Mẹ quyết rèn bản thân
VIẾNG MỘ CHA MẸ Hoàng Trung Trực
“Dưới lớp đất này là mẹ là cha Là khởi phát đời con từ bé bỏng Là lời mẹ ru dịu dàng cánh võng Là binh nghiệp cha một thuở đau đời.
Hành trang cho con đi bốn phương trời Là nghĩa khí của cha, là nhân từ của mẹ Vẫn bầu sữa tinh thần không ngừng không nghỉ Để hành trang cho con đi tiếp cuộc đời
Cuộc đời con bươn chải bốn phương trời Nay về lại nơi cội nguồn sinh trưởng Dâng nén hương mà lòng hồi hồi tưởng Thuở thiếu thời trong lồng cánh mẹ cha
“Ước hẹn anh em một lời nguyền Thù nhà đâu sá kể truân chiên Bao giờ đền được ơn trung hiếu Suối vàng nhắm mắt mới nằm yên” (6)
“Không vì danh lợi đua chen Công Cha nghĩa Mẹ quyết rèn bản thân !”
Nơi lắng đọng vùng thiêng ký ức (7,8,9) Thơ Hoàng Ngọc Dộ (1, 2, 3, 4, 5) thơ Hoàng Trung Trực (6) Những ghi chép và lời dạy của Bố (7, 8, 9)
NGỒI BUỒN NHỚ MẸ TA XƯA Nguyễn Duy
Bần thần hương huệ thơm đêm khói nhang vẽ nẻo đường lên niết bàn chân nhang lấm láp tro tàn xăm xăm bóng mẹ trần gian thuở nào
Mẹ ta không có yếm đào nón mê thay nón quai thao đội đầu rối ren tay bí tay bầu váy nhuộm bùn áo nhuộm nâu bốn mùa
Cái cò… sung chát đào chua… câu ca mẹ hát gió đưa về trời ta đi trọn kiếp con người cũng không đi hết mấy lời mẹ ru
Bao giờ cho tới mùa thu trái hồng trái bưởi đánh đu giữa rằm bao giờ cho tới tháng năm mẹ ra trải chiếu ta nằm đếm sao
Ngân hà chảy ngược lên cao quạt mo vỗ khúc nghêu ngao thằng Bờm… bờ ao đom đóm chập chờn trong leo lẻo những vui buồn xa xôi
Mẹ ru cái lẽ ở đời sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn bà ru mẹ… mẹ ru con liệu mai sau các con còn nhớ chăng
Nhìn về quê mẹ xa xăm lòng ta – chỗ ướt mẹ nằm đêm xưa ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương…
MINH TRIẾT CHO MỖI NGÀY An dân và Nhân dân Hoàng Kim
“Việc nhân nghĩa cốt ở an dân” (*) Kiệt tác Ức Trai lưu dấu ngàn năm. Dạy và họcCNM365 mỗi ngày Dân trí nhân văn là đích sau cùng.
“Lênh đênh qua cửa Thần Phù Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm” (**) Đẩy thuyền là dân và lật thuyền cũng là dân.
Ôi Tiếng Việt như bùn và như lụa (***) Tiếng Việt Nhân Dân sự học suốt đời Dân an lành đất lành ruộng ngấu Hoa Lúa mầm sen chắt Ngọc cho đời.
Ghi chú: (*) thơ Nguyễn Trãi, (**) ca dao người Việt cổ, (***) Tiếng Việt thơ Lưu Quang Vũ
Nhân dân
Hoàng Đình Quang
Ôi nhân dân, một nhân dân như thế! (Bùi Minh Quốc)
I
Nếu đến một ngày không có nhân dân
Các ông quan hẳn hài lòng biết mấy
Không có những đoàn người xếp hàng xô đẩy
Cửa công đường sạch bóng như gương!
Không có nhân dân sẽ chẳng bị tắc đường
Cảnh sát giao thông vào bóng cây tránh nắng
Cổng bệnh viện suốt bốn mùa yên lặng
Bác sĩ ra sân chơi ten-nis tưng bừng.
Không có nhân dân, chẳng ai ở núi rừng
Biên giới tiến về bên hông nhà chính phủ
Công viên sẽ chỉ còn chim với thú
Người bán vé bâng khuâng cất tiếng hát thành lời.
Không có nhân dân quả thật rất tuyệt vời
Tôi nghĩ thế, và tôi tin như thế
Không ai ăn gian, chẳng kẻ nào trốn thuế
Quan chức rung đùi thưởng thức Trịnh Công Sơn.
II
Tự sắm cho mình vai diễn đắt “sô”
Tiếng tay vỗ rào rào như gió cuốn
Vòng hào quang tha hồ tưởng tượng
Tiền bán vé chui vào cái túi không tên!
Tự phong cho ta tất cả mọi thứ quyền
Sát phạt mơ hồ, ngồi lên ngôi ảo
Giơ nắm đấm qua khỏi tầm cơm áo
Vỗ ngực xưng tên nơi góc chợ đầu đường.
Tự xếp cho mình chỗ đứng đế vương
Sai khiến quần thần, tay sai, đầy tớ
Mũ áo cân đai suốt đời khoai củ
Trong giấc mơ cùn chỉ thèm một nắm xôi.
Biết quá ít về mình, thông thạo chuyện trời ơi Rất lắm lòng tin, cơ man thần tượng Cho đến lúc trở về không, nằm xuống Vẫn chẳng biết mình mãi mãi bằng không!
Chủ nghĩa tiêu dùng và tác phẩm văn học Nguyễn Trọng Tạo Tham luận đọc tại Liên hoan văn học ASEAN lần thứ 2 ở Indonesia
“Không có sách thì không có tri thức”, “Nhà văn là giáo sư của tâm hồn”. Những câu nói ấy luôn luôn là chân lý.
Chúng
ta là những nhà văn, học giả, nghệ sĩ, và cả những người thưởng thức
văn học nghệ thuật đến với Liên hoan văn học ASEAN lần thứ 2 tại đất
nước Indonesia giàu đẹp và có truyền thống văn hóa tỏa sáng lâu đời,
tôi nghĩ rằng, chúng ta vô cùng biết ơn những sáng tạo tinh thần của
nhau, và biết ơn những người thưởng thức nó, bởi người thưởng thức cũng
chính là người sáng tạo thứ 2, sau những sáng tạo ban đầu của Nhà văn.
Là một Nhà thơ từ Việt Nam đến đây, tôi muốn nói rằng, tôi vô cùng
quan tâm đến độc giả văn học: tôi yêu độc giả của tôi, và tôi cũng rất
sợ độc giả của tôi. Và đó cũng là điều tôi muốn nói trong cuộc thảo
luận về “Chủ nghĩa tiêu dùng với tác phẩm văn học” này.
1. Nỗi sợ đóng đinh vào “chủ nghĩa tiêu dùng”.
Có thể các bạn đã biết, Việt Nam chúng tôi có 64 nhà xuất bản sách, mỗi
năm xuất bản gần 20.000 đầu sách với hàng trăm triệu bản sách. Nhưng
sách văn học chỉ chiếm 10%, trong đó sách dịch của nước ngoài chiếm quá
nửa. Và phần lớn độc giả bị rơi vào cái bẫy của chủ nghĩa tiêu dùng, mà
chúng tôi gọi là “văn học thị trường” hay “văn học giải trí”, loại sách
này ở Trung Quốc còn gọi mỉa mai là “văn học giấy vệ sinh”. Tôi không
nghĩ đó là câu chuyện riêng của nước tôi, mà đó cũng là câu chuyện của
những quốc gia khác. Đó là một vấn nạn trong văn hóa đọc, làm đau đầu
các nhà văn luôn coi “Văn chương là ngôi đền thiêng”.
Tôi sợ
những độc giả theo chủ nghĩa tiêu dùng khi họ tạo ra một làn sóng thị
hiếu thấp làn sóng thị hiếu thấp, vì làn sóng ấy có thể đánh bại các nhà
văn chân chính, đẩy các nhà văn chân chính vào chân tường trong cuộc
chiến thị trường không cân sức.
Tuy nhiên, nhìn một phía nào đó
cũng thấy “văn học thị trường” hay “văn học giải trí” cũng có phần tốt,
nó làm cho văn học trở nên đa dạng và phong phú, nó đáp ứng nhu cầu giải
trí của tầng lớp độc giả số đông là bình dân. Nhưng nó chỉ tạo ra diện
rộng của văn học chứ không thể làm đỉnh của văn học.
Nhìn từ một
phía khác, “văn học thị trường” hay “văn học giải trí” cũng tạo ra áp
lực lớn cho nhà văn, anh phải chạy theo nó, hay anh phải thoát khỏi nó
để sáng tạo ra những giá trị văn học thực sự mang tư tưởng thời đại và
có sức sống lâu dài. Thực tế ở Việt Nam cũng đã có một số nhà xuất bản
và nhà văn chạy theo thị hiếu tiêu dùng để kiếm tiền, một số đông tác
giả khác không thành danh thì tự bỏ tiền ra in tác phẩm để kiếm tìm cảm
giác “tự sướng”, và họ cũng ném vào thị trường văn học khá nhiều rác,
khiến độc giả càng trở nên loạn chuẩn.
Nhà văn chân chính, phải
hóa giải những nỗi sợ đó để tự vượt lên chính mình trong sáng tạo, nghĩa
là nhà văn phải trung thành với tư tưởng nghệ thuật của mình, và văn
chương của anh ngày càng phải hấp dẫn hơn, với hy vọng cải tạo, và giải
thoát thị hiếu của tầng lớp độc giả đang đóng đinh vào “chủ nghĩa tiêu
dùng”.
Biết vậy, nhưng các bạn biết không, tôi vẫn rất sợ những độc giả như thế.
2. Tôi yêu độc giả – người sáng tạo thứ 2
Sợ, nhưng tôi luôn yêu độc giả của tôi. Dù họ chưa gặp tôi bao giờ,
nhưng họ đã đọc tôi. Dù họ thích một câu thơ của tôi, một bài thơ của
tôi, thậm chí họ không thích thơ tôi… nhưng họ đã đọc tôi. Hạnh phúc của
Nhà văn là tác phẩm của mình có người đọc. Và mỗi người đọc lại có
những ứng xử rất riêng với tác phẩm và tác giả của nó. Người khen và
người chê, và có người im lặng. Người gặp tác giả nhờ giải thích một câu
chưa hiểu hết. Người giảng giải cho tác giả sự thích thú của họ khiến
tác giả bất ngờ. Người lại viết cả bài viết dài phân tích nội dung,
phong cách nghệ thuật của tác giả. Vân vân và vân vân… Những người đọc
như thế làm cho tác giả biết mình đang tồn tại, đang sống, đang được
chia sẻ với chung quanh.
Có người nói rằng, “thi sĩ là người phá
vỡ các thói quen của chúng ta”. Và tôi muốn nói thêm, độc giả có thể làm
thay đổi sức sáng tạo của nhà văn. Đó là những độc giả luôn chờ đợi
những tác phẩm mới của anh. Sự chờ đợi của độc giả, đặc biệt là độc giả
tâm đắc, nó kích thích sự sáng tạo của nhà văn, khiến nhà văn không hài
lòng với những gì đã có. Sự khó tính của độc giả cũng khiến nhà văn phá
vỡ tính bảo thủ để vươn tới sự mới mẻ phía trước. Nhà văn sẽ thấy rõ hơn
bao giờ hết trách nhiệm, thiên chức của mình trước nghiệp văn, trước
độc giả và thời đại.
Có một câu chuyện làm tôi cảm động và nhớ
mãi, đó là lần tôi công bố trên internet về một tuyển tập “Thơ và Trường
ca” vừa xuất bản, thì có một độc giả người Việt Nam ở Ba Lan gửi 500
USD để mua 1 cuốn mà giá bìa chỉ 5 USD. Tôi muốn tặng thêm mấy cuốn nữa
cho anh, nhưng anh không đồng ý. Đó là cuốn sách cao giá nhất trong cuộc
đời sáng tác của tôi. Tôi hiểu, người độc giả ấy muốn chia sẻ để tỏ
lòng yêu quý văn chương.
Mỗi nhà văn đều có những kỷ niệm khó
quên với độc giả của mình. Có vui và có buồn. Nhưng điều nhạt nhẽo nhất
là không vui cũng không buồn. Đó là thái độ dửng dưng của người đọc
trước những sáng tạo của nhà văn. Thi sĩ Heinrich Heine cảm nhận thật
sâu sắc về điều đó khi ông viết bài thơ đại ý thế này:
Người làm cuộc đời tôi Khổ đau hơn cái chết Là người không yêu tôi, Và cũng không hề ghét.
Người đọc bài thơ đó, mỗi người một tâm trạng, một hoàn cảnh khác nhau,
họ sẽ hiểu bài thơ như Heine đã yêu đơn phương, và có khi họ còn hiểu
xa hơn thế nữa, đó là sự cay đắng trong xã hội vô tình. Chính vì vậy mà
họ – bạn đọc – là người sáng tạo thứ 2 của bài thơ.
Nhà văn luôn cám ơn độc giả, vì nhờ họ mà tác phẩm của mình không nằm nguyên trên trang giấy.
3. Tin hay không tin?
Dù những con sóng của chủ nghĩa tiêu dùng đang ào ạt xô bờ văn học,
nhưng rồi cũng đến ngày nó sẽ êm đềm hơn. Bạn có tin điều đó sẽ xảy ra
không?
Theo tôi, vấn đề quan trọng là nhà văn có tin những điều
mình viết ra là sự thật, là nhân văn, là hấp dẫn người đọc và dẫn dắt
tâm hồn, tư tưởng của họ hay không. Đó là điều không dễ dàng.
Tôi
cũng đã nhiều lần nghiền ngẫm về điều đó. Tin hay không tin? Và tôi đã
viết nó thành bài thơ “Tin thì tin không tin thì thôi”. Tôi xin đọc bài
thơ này thay cho lời kết thúc bài phát biểu của mình:
TIN THÌ TIN KHÔNG TIN THÌ THÔI bốn lăm bậc thời gian dốc ngược tôi đã vượt qua em cách một sợi tơ tôi đã không qua được tin thì tin không tin thì thôi tôi đã tới hang động yến sào tôi đã thèm ăn yến vậy mà chưa được nếm bao giờ hàng quốc cấm nghe nói từ xưa làm vua sướng lắm mà đôi khi tôi cũng sợ làm vua tin thì tin không tin thì thôi có anh hề đã nói với tôi – đời thằng hề buồn lắm anh ơi và tôi đã khóc tin thì tin không tin thì thôi nhưng tôi người cầm bút, than ôi không thể không tin gì mà viết. tin thì tin không tin thì thôi!
1991
Lời dẫn và bản dịch tiếng Anh của anh Vũ Duy Mẫn
Kỷ niệm với anh Nguyễn Trọng Tạo
Vũ Duy Mẫn
Tháng 12 năm 2008 anh
Tạo ghé chơi New York. Thanh Chung không lái xe nên mình thành tài xế và
hướng dẫn viên đưa anh Tạo đi chơi nhiều buổi. Về nước thỉnh thoảng anh
Tạo nhắc lại những kỷ niệm về chuyến thăm New York.
Bẵng đi
nhiều năm, một ngày giữa tháng 3 năm 2015, nhận được tin nhắn của
anh Tạo hỏi thăm. Anh nói sắp đi dự liên hoan văn học ASEAN lần thứ 2 ở
Jakarta, tham luận của anh chưa được dịch ra tiếng Anh mà hạn nộp thì
gần hết và anh “cầu cứu” nhờ dịch. Mình nói không quen dịch thơ văn
nên giới thiệu vài tên tuổi cho anh, nhưng anh bảo hoặc không quen hoặc
người đó không ở nhà nên không nhờ được.
Vậy là dùng trọn một đêm để chuyển ngữ. Bài tham luận của anh hay, thấy được những điều bổ ích khi đọc và chuyển ngữ nó.
Biết tin anh Tạo bệnh nặng và hôm nay thì anh đã ra đi mãi mãi.
Thương tiếc một nghệ sỹ tài hoa. Xin đưa lại bài tham luận của anh
như một nén nhang cầu chúc anh được an nghỉ ở cõi vĩnh hằng.
NGUYEN TRONG TAO
(Presentation at the Second ASEAN Literary Festival – Indonesia: Consumerism and Literary Works)
“There is no knowledge without books”, “The writer is a soul professor”. These sentences are always the truth.
We as writers, scholars, artists, and those who enjoy literature and
arts are coming here to the Second ASEAN Literary Festival in Indonesia,
a prosperous country with long and rich cultural traditions. I think,
we are extremely grateful to the creative spirit of each other, and
grateful to those who enjoy it, because the person that enjoys it is the
secondary creator, after the initial creator as the writer.
As a
poet from Vietnam coming here, I want to say that I am extremely
interested in literary readers: I love my readers, and I am also afraid
of my readers. And that’s what I wanted to share in this discussion on
“Consumerism and literary works”.
1. The fear nailed to “consumerism”
You may already know, Vietnam has 64 publishers that published each
year nearly 20,000 book titles with hundreds of millions of copies. But
literature accounts for only 10%, of which more than half are translated
foreign works. And most of readers fall into the trap of consumerism,
which we call “market literary” or ” entertainment literary”. This type
of literature is called somewhere ironically “toilet paper literary”. I
do not think it’s the own story of my country, but the story of other
countries too. That is a cultural problem of reading, giving headaches
and worries to writers who always see “Literature as a sacred temple.”
I fear readers who follow consumerism when they create a wave of low
tastes, because this wave can defeat the genuine writers, push the
authentic writers into the losing corner of the unequal market
battlefield.
However, from a particular view angle, “market
literary” or “entertainment literary” has also its good side, it makes
literature become richer and more diversified, it helps to response to
the entertainment needs of the mass and popular audience. But it can
only create a wide spread of literature, not the peak of literature.
Looking from another side, the “market literary” or “entertainment
literary” also creates greater pressure for the writer. You have to run
after it, or to escape it in order to innovate your literary values that
truly carry the thought of your era and the long-term viability. The
reality is that in Vietnam some publishers and writers are rushing to
embrace consumer tastes to make money, a large number of other
unsuccessful authors using their own resources to publish their works in
search of “self satisfaction.” And they also throw into the market
pretty much garbage, and readers become more and more confused.
The true writer has to neutralize these fears to triumph himself in his
creativity, meaning that the writer should be faithful to his art, and
his literary becomes increasingly more attractive, with the hope to
renovate, and to rescue the poor tastes of readers that are nailed to
the “consumerism”.
Knowing that, but you know, I remain very afraid of such readers.
2. I love readers – the secondary creators
Afraid of, but I always love my readers. Even I never met them yet, but
they’ve read me. Whether they like one of my poems, a poem by me, even
if they do not like my poetry, but they’ve read me. A writer’s happiness
is that his works have readers. And each reader has his unique attitude
toward a work and its author. One compliments and other gives critics,
and others are just silent. Some meet with the author to ask for an
explanation of a not well-understood sentence. Some express their
interests that surprise the author. There are readers that wrote long
essays analyzing the contents, even the artistic style of the author.
And so on and so forth… These readers give the author the sense that he
is existing, living, and being shared by the surrounding world.
Someone said, “poet is the one who breaks our habits.” And I would add,
readers are the ones who can alter the creativity of a writer. These are
readers who are always waiting for your new works. The expectations of
readers, especially your favorite ones, stimulate the creativity of the
writer, make the writer becomes unsatisfied with what he already
created. The grumpiness of the readers also tend to make the writer
breaking his conservative to reach the new front. Writers will see ever
more clearly their responsibility and their ministry for their
profession, their readers and their era.
There is a story that
touched my heart and I never forget it. It’s time I posted on my blog
about my newly published collection “Poetry and Epic.” A Vietnamese
reader in Poland sent me 500 USD to buy one copy of the collection that
has a cover price of only 5 USD. I wanted to give him a few more copies,
but he disagree. That is the most high priced book copy ever in my
creative life. I understand, this reader wanted to share and to express
his love and appreciation of literature.
Each writer has
unforgettable memories with his readers. The happy memories and the sad
ones. But the most bland ones are neither happy nor sad. It’s the
indifferent attitude of the reader for the creation of the writer.
Heinrich Heine felt deeply about it when he wrote a poem of following
meaning: People who make my life Suffering more than death Are people who do not love me, And also not hate me.
Reading this poem, each will have a different mood, a different
situation, they may understand as Heine had an unilateral love, and they
may understand further, it’s the very bitterness in an unintentional
society. So they – the readers – are the secondary creators of the poem.
Writers are always thankful to the readers, because thanks to them their works do not stay forever and as original on the page.
3. Believe it or not believe?
Despite the waves of consumerism are rushing to attack the literature
shore, it will come the day where they will be calm. Do you believe that
it will happen? In my opinion, it is important whether the writer
believes what he wrote are truth, are human, are compelling to the
reader and guide their soul and their thought or not. This is not easy.
I also have mulled several times about it. Believe it or not? And I
wrote the poem “Believe or don’t believe it’s alright.” I would like to
read this poem as my closing words:
BELIEVE OR DON’T BELIEVE IT´S ALRIGHT
forty-five steps of time upside down I have overcome you are just a fine line of silk away I have not overcome believe or don’t believe it’s alright I have come to the bird’s cave, I have longed to eat the bird’s nest but I have not tasted the national forbidden food I have heard from old time it’s great to be king but sometimes I am afraid to be king believe or don’t believe it’s alright there is a clown who told me – a clown’s life is so sad, my brother and I have cried believe or don’t believe it’s alright but me, a writer, oh dear I can’t write without belief. Believe or don’t believe it’s alright! 1991
Cởi trời xanh cởi đất nâu Bốn mùa gửi lại bên cầu gió bay Rồi ra nhặt tháng nhặt ngày Nhặt buồn vui nhặt đắm say hững hờ Nhặt cười nhặt khóc làm thơ Nhặt mây làm áo lụa tơ cưới trời (*)
Thời gian tiếng nhạc không lời Đầu năm là sóng cuối đời là mưa…
0h ngày 1.1.2009 NGUYỄN TRỌNG TẠO
(*) Trong ca khúc của Đoàn Chuẩn có câu: “Mây bay về đây cưới trời”.
Chữ “cưới trời” là một sáng tạo bất ngờ rất lạ và hay, nhưng nhiều người
không hiểu lại hát theo thói quen thành “cuối trời”. Tôi dùng lại từ
này để muốn nhắc mọi người hãy nhớ khi hát Đoàn Chuẩn.
NẮNG BAN MAI Nam mô A Di Đà … Giác Tâm bình minh an
Sớm xuân cuối đêm lạnh Tỉnh thức Hoa Bình Minh Nắng Ban Mai ghé cửa Cười nụ nhớ An Nhiên.
Thích chia cùng thiền sư Giọt sương mai đầu nụ bạch ngọc thích tánh tuệ Trăng rằm thương mẹ hiền
Nam mô A Di Đà … Giác Tâm bình minh an
Đến chốn thung dung Hoàng Kim
Người rất muốn đi về trong tịch lặng
Quẳng lại sau lưng nhân thế muộn phiền
Ta đến chốn thung dung tìm hoa lúa
Rong chơi đường trần sống giữa thiên nhiên.
Tâm thanh thản buồn vui cùng nhân thế
Đời Đạo thịnh suy sương sớm đầu cành
Lòng hiền dịu và trái tim nhẹ nhõm
Kho báu chính mình phúc hậu an nhiên.
Thăm người ngọc nơi xa, vùng tỉnh lặng,
Chốn ấy đồng xanh, người đã chào đời.
Nơi sỏi đá, giữa miền thiêng hoa cỏ,
Thiên nhiên an lành, bước tới thảnh thơi.
